Nằm ngoài khơi bờ biển phía đông nam châu Phi, phía bắc Madagascar, các hòn đảo đá vôi san hô của đảo san hô Aldabra là nơi cư ngụ của một loài chim khiêm tốn nhưng đáng kinh ngạc đã hai lần tiến hóa thành không thể bay được. Loài này là gà nước cổ trắng Aldabra (danh pháp khoa học Dryolimnas cuvieri aldabranus).
Thoạt nhìn, gà nước cổ trắng Aldabra trông khá bình thường. Nó có kích thước bằng một con gà, lưng màu xám lốm đốm, đầu và ngực màu đỏ và cổ họng màu trắng. Nó là một phân loài của loài chim họng trắng (Dryolimnas cuvieri ) và là loài chim không biết bay duy nhất còn sống ở Ấn Độ Dương, do sự tuyệt chủng của các loài chim khác như dodo (Raphus cucullatus).
Loài chim này là loài có ý thức lãnh thổ, nhưng khá bí mật, trốn trong bụi rậm khi bị quấy rầy. Chúng mò thức ăn trong nước bùn hoặc nước cạn bằng chiếc mỏ dài và phát hiện thức ăn bằng mắt. Chúng ăn quả mọng và côn trùng trên mặt đất, hoặc lượn lờ qua bụi rậm. Chúng làm tổ ở nơi khô ráo trên mặt đất hoặc trên cây bụi thấp, đẻ từ 4-8 quả trứng.
Một nghiên cứu năm 2019 công bố trên tạp chí Động vật học của hiệp hội Linnean kiểm tra hóa thạch gà nước tại Aldabra và tìm thấy bằng chứng của một loài gà nước không biết bay trên đảo san hô trước khi ngập dưới những con sóng 136.000 năm trước.
Trưởng nhóm nghiên cứu Julian Hume, nhà cổ sinh vật học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, London, cho biết trong một tuyên bố vào thời điểm đó rằng sự kiện này đã gây ra sự thay đổi gần như hoàn toàn trong hệ động vật .
Trận lụt kéo dài cho đến khoảng 118.000 năm trước, dẫn đến sự tuyệt chủng của các phân loài chim không biết bay, nhưng sau đó một điều đáng chú ý đã xảy ra.
Khi đảo san hô nổi lên trở lại, loài chim họng trắng - có khả năng bay - đã tái chiếm đảo san hô và bắt đầu quá trình tiến hóa để một lần nữa trở thành không thể bay được.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, hóa thạch chân của loài chim này, có niên đại khoảng 100.000 năm trước nặng hơn và chắc chắn hơn so với chân của loài chim họng trắng. Theo các tác giả nghiên cứu, điều này cho thấy loài chim trên đảo san hô ngày càng nặng hơn và mất khả năng bay.
Việc không biết bay dường như là một đặc điểm có lợi trong môi trường này. Những con chim đẻ trứng trên mặt đất, do đó sở hữu cặp chân khỏe để chạy quanh ngay sau khi nở có thể giúp chúng sống sót. Theo Hume, khi chúng lớn, thứ cuối cùng phát triển ở gà nước là cơ ngực và cơ cánh.
Khi mất khả năng bay một lần nữa, chim Aldabra về cơ bản đã tiến hóa hai lần, trỗi dậy từ cõi chết thông qua một quá trình gọi là "tiến hóa lặp đi lặp lại" - nơi một loài bị tuyệt chủng, nhưng sau đó một loài khác xuất hiện và tiến hóa những đặc điểm tương tự để trở nên giống hệt loài đã mất".
Minh Hoa (t/h)
