Cực Bắc từ của Trái Đất đã và đang di chuyển từ phía bắc Canada đến Siberia, thậm chí đang hướng về phía Trung Quốc với tốc độ mà các nhà khoa học cho là đáng báo động. Nhưng sự kiện này chỉ là một phần của câu chuyện. Trong một chuyến thám hiểm đến Nam Cực, nhóm nghiên cứu từ Đại học Columbia đã vô tình phát hiện ra một hiện tượng từ tính bất thường dưới lớp băng, nằm sâu hàng nghìn mét dưới lòng đất. Khu vực này, với cường độ từ trường Trái Đất đột ngột tăng mạnh, bao phủ diện tích hàng ngàn km vuông, đã làm dấy lên nhiều nghi ngờ về nguyên nhân gây ra hiện tượng kỳ lạ này.
Hồ Vostok, nằm sâu dưới lớp băng dày hàng nghìn mét tại Nam Cực, là một trong những bí ẩn lớn nhất của hành tinh chúng ta. Được phát hiện vào những năm 1960, hồ này đã thu hút sự chú ý của các nhà khoa học trên toàn thế giới bởi những đặc điểm độc đáo và tiềm năng khám phá khoa học khổng lồ.
Hồ Vostok và những bí mật dưới lớp băng
Nam Cực được biết đến với hơn 140 hồ nằm dưới các sông băng rộng lớn, trong đó hồ Vostok là hồ lớn nhất và cũng là hồ dưới băng lớn nhất thế giới được phát hiện cho đến nay. Hồ Vostok, nằm ở độ sâu khoảng 4.000 mét dưới lớp băng, có diện tích lên tới 14.000 km vuông. Do điều kiện đặc biệt của môi trường, những hồ dưới băng này có thể đã tồn tại trong hàng triệu năm mà không bị thay đổi.
"Dị thường từ tính" mới được phát hiện tại khu vực hồ Vostok có độ sâu 4.800 mét dưới bề mặt băng. Qua việc quét nhiệt bề mặt, các nhà khoa học đã xác định được rằng nhiệt độ nước trong hồ dao động từ 10 đến 18 độ C, cho thấy rõ sự tồn tại của nguồn nhiệt dưới lòng đất. Khi nước nóng làm tan băng trên mặt hồ, toàn bộ hồ được bao phủ bởi một mái vòm dốc cao hàng nghìn mét. Các mẫu lõi băng được khoan bởi các nhà khoa học cho thấy có sự tồn tại của vi sinh vật, nước, nhiệt, khí hô hấp và các hoạt động sống dưới mái vòm, đặc trưng cho các quá trình sinh học.
Do bị cô lập hoàn toàn với thế giới bên ngoài trong hàng triệu năm, hồ Vostok được cho là chứa một hệ sinh thái độc đáo và nguyên sơ. Các nhà khoa học tin rằng có thể tồn tại những dạng sống cực đoan, thích nghi với điều kiện khắc nghiệt như thiếu ánh sáng, áp suất cao và nhiệt độ cực lạnh.
Những giả thuyết và suy đoán
Các nhà khoa học tin rằng hồ Vostok có thể cung cấp nhiều manh mối để hiểu rõ hơn về quá trình sản sinh và tiến hóa của các vật chất sống sơ khai trên Trái Đất. Đồng thời, hồ này cũng có thể là chìa khóa cho các hành trình khám phá vũ trụ trong tương lai nhằm tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất. Tuy nhiên, khi khoan tới độ sâu 3.623 mét, các nhà nghiên cứu đã lo ngại rằng việc tiếp tục khám phá có thể phá hủy hệ sinh thái nguyên thủy của hồ. Do đó, công trình nghiên cứu đã bị tạm dừng, để lại nhiều câu hỏi chưa được giải đáp.
Gần đây, nhóm nghiên cứu từ Đại học Columbia đã thực hiện một loạt khảo sát tại hồ Vostok ở độ sâu chưa từng có, nhằm lập bản đồ trọng lực, hoạt động từ trường và nhiệt dưới lớp băng. Kết quả khảo sát đã phát hiện ra một khu vực dị thường từ tính khổng lồ bao phủ toàn bộ phần phía đông nam của bờ hồ. Điều này đã làm dấy lên những câu hỏi về nguồn gốc của sự bất thường này.
Lớp băng bao phủ hồ Vostok như một cuốn nhật ký ghi lại lịch sử khí hậu của Trái Đất trong hàng trăm nghìn năm qua. Bằng cách phân tích các mẫu băng, các nhà khoa học có thể tái tạo lại khí hậu của quá khứ và hiểu rõ hơn về biến đổi khí hậu toàn cầu.
Giáo sư Michael Studinger, một thành viên trong nhóm nghiên cứu, đã đề xuất rằng trong quá trình hình thành lòng hồ, lớp vỏ gần hồ Vostok có thể đã bị kéo căng và mỏng đi, dẫn đến dị thường từ tính cục bộ. Tuy nhiên, nhà địa chất học Ron Nicks lại đặt câu hỏi về lý thuyết này, cho rằng việc kéo dài và làm mỏng lớp vỏ sẽ làm nóng lớp đá bên dưới, làm giảm thay vì tăng khả năng khuếch đại cục bộ từ trường Trái Đất.
Một giả thuyết khác là sự tích tụ của kim loại có thể đã gây ra sự bất thường này, nhưng điều này vẫn chưa được xác nhận. Hồ Vostok, được xem như một trong những "mảnh đất cuối cùng" chưa được khám phá trên Trái Đất, có thể còn nhiều bí mật bất ngờ đang chờ đợi chúng ta khám phá.
Một số nhà khoa học cho rằng hồ Vostok có thể chứa đựng những nguồn tài nguyên quý giá, như các loại vi sinh vật có thể được sử dụng trong y học hoặc công nghiệp.
Bí ẩn về dị thường từ tính dưới lớp băng tại Nam Cực, đặc biệt là tại hồ Vostok, vẫn là một câu đố khoa học chưa có lời giải. Những phát hiện này không chỉ mở ra những cơ hội mới cho nghiên cứu khoa học mà còn làm dấy lên những suy nghĩ về những điều có thể đang ẩn giấu dưới lớp băng lạnh giá của Nam Cực. Liệu chúng ta có thể khám phá ra những điều bí ẩn này mà không làm tổn hại đến hệ sinh thái nguyên thủy? Câu trả lời vẫn còn nằm ở phía trước, chờ đợi những nhà khoa học dũng cảm tiếp tục hành trình khám phá vùng đất cấm Nam Cực.
Đức Khương
