Nghệ sĩ qua đời ở tuổi 65, chiều 13/7 tại California, Mỹ, sau một tuần hôn mê sâu vì đột quỵ. Theo người thân, một ngày trước khi nhập viện cấp cứu, bà đi hát cùng bạn bè. 7h hôm sau, bà dậy tắm gội, uống cà phê. Trở vào nhà, bà đau đầu, được đưa đến viện. Nhiều năm qua, bà sống bình yên bên con gái. Trong một lần về nước, ca sĩ nói hài lòng với cuộc sống làm mẹ đơn thân.
Trizzie Phương Trinh, Ngọc Anh 3A là những đồng nghiệp có mặt trong những giây phút cuối đời nghệ sĩ. Trước lúc đến thăm đàn chị, họ biết bà khó qua khỏi nhưng vẫn chờ đợi một phép màu. Ngọc Anh 3A quen biết Kiều Nga khi sang Mỹ năm 2008. Trong các buổi họp mặt của nhóm nghệ sĩ hải ngoại, bà quan tâm các đàn em, thường đứng ra lo chuyện nội trợ, bếp núc.
"Chị Nga thuộc thế hệ đi trước. Thập niên 2000, chị ít đi hát do gặp một số vấn đề sức khỏe. Tôi ngưỡng mộ chị có chất giọng lanh lảnh, tiếng hát trẻ mãi không già", Ngọc Anh 3A nói.
Ca sĩ Kiều Nga (phải) bên đàn em Trizzie Phương Trinh năm 2022. Ảnh: Trizzie cung cấp
Trong ký ức ca sĩ Quang Thành, nghệ sĩ Kiều Nga sống chân thành, bộc trực, tâm huyết với nghề. Mỗi lần nhận show, bà đều dành thời gian tập dượt kỹ lưỡng để xuất hiện trước công chúng với hình ảnh hoàn hảo. Khi làm giám khảo một số chương trình, bà khắt khe, đặt ra yêu cầu: "Ca sĩ, trước tiên phải hát rõ lời". Vì thẳng tính, đôi lúc bà không được lòng một số người trong nghề, từ đó ít được mời đi hát hơn. Bà chấp nhận vì không thích thỏa hiệp với những sự kiện giải trí xô bồ, muốn sống đúng những nguyên tắc bản thân đề ra.
Có anh trai Elvis Phương đi hát từ sớm nhưng Kiều Nga không được bố mẹ ủng hộ theo đuổi âm nhạc, muốn con gái tập trung học tập. Bà chỉ được thỏa mãn đam mê vào các buổi sinh hoạt ở trường, từng được các bạn học nhớ với bài dự thi Tiếng đàn Ta Lư ở THPT Lê Quý Đôn (TP HCM).
Thời mới sang Mỹ năm 1984, Kiều Nga chưa có ý định đi hát. Vài tháng sau, bà tình cờ gặp lại bạn cũ là guitarist Ngọc Trác, được ông khuyên làm nghề để không phí hoài chất giọng trời cho. Họ cùng lập ban nhạc có tên Xì Trum. Sau một thời gian biểu diễn ở các đám cưới, dạ vũ, bà được một số trung tâm ca nhạc chú ý. Các đĩa nhạc đầu tiên của Kiều Nga ở nước ngoài là nhạc khiêu vũ, nhạc Pháp, được nhiều khán giả yêu thích. Ca sĩ từng cho biết trong hai năm đầu, không bầu sô nào biết bà là em gái ca sĩ Elvis Phương.
Ở giai đoạn New Wave thịnh hành thập niên 1980-1990, Kiều Nga và Ngọc Lan được ví như hai "nữ hoàng" của dòng nhạc. Sau một album thu chung, họ trở thành "cặp bài trùng" ở các sân khấu hải ngoại. Cặp ca sĩ có giọng hát trời phú, lối nhả chữ sang trọng, phù hợp với New Wave - thể loại bắt nguồn từ punk rock, có giai điệu nhẹ nhàng, dễ nghe. Ngoài tiếng hát, Kiều Nga, Ngọc Lan còn thu hút nhờ nhan sắc và phong cách.
Video ghi hình ca khúc Anh thì không là một trong những màn trình diễn tiêu biểu của bộ đôi. Trong tiết mục, họ mặc đầm ôm sát, trang điểm lối cổ điển, xuất hiện như những bà hoàng. Giọng hát trong trẻo của họ hòa quyện, gieo vào lòng khán giả những giai điệu đẹp. Hồi ấy, hai ca sĩ tự chuẩn bị trang phục, biên đạo một số động tác múa. Trên đường lái xe đến studio ở Los Angeles, Ngọc Lan mải nhẩm lời bài hát nên đi nhầm làn đường.
Kiều Nga (xuất hiện ở 0:10) cùng Ngọc Lan hát "Anh thì không" (Toi Jamais) ở Mỹ năm 1992. Video: Mây Productions
Ngoài đời, họ tựa hai mảnh ghép bù trừ cho nhau. Ngọc Lan hướng nội, hiền lành còn Kiều Nga xông xáo, mạnh mẽ. Thỉnh thoảng, Kiều Nga hay trêu đàn chị: "Đi với em, chị không phải sợ ai bắt nạt".
Họ chinh phục khán giả với loạt tình khúc nhạc ngoại lời Việt như Lại gần bên em, Vẫn mãi yêu anh, Về đâu hỡi người. Danh xưng "nữ hoàng nhạc New Wave" giúp Kiều Nga trở thành gương mặt bán đĩa hàng đầu, được bầu show săn đón với nhiều đêm nhạc "cháy" vé. Danh ca Khánh Ly từng nói: "Kiều Nga là một ngôi sao đích thực. Đêm nào có cô tham gia, đêm đó khán giả đi coi chật kín chỗ".
Kiều Nga hát xuất sắc nhiều ca khúc nhạc Anh, Nhật, Trung, nhưng đặc biệt ghi dấu với nhạc Pháp. Bà thu âm hàng trăm bản nhạc Pháp hoặc song ngữ Việt - Pháp, trong đó có nhiều bài nổi tiếng như Donna donna, Tất cả cho anh (Vivre Pour Toi, Mourir Pour Toi), Đau (Mal).
Bà học tiếng Pháp từ nhỏ nên phát âm chuẩn mực, tự nhiên. Khi thu bài Chàng (Lui), Kiều Nga ngồi cùng nhạc sĩ Trịnh Lâm Ngân, nói cho ông ý nghĩa bài hát để ông đặt lời Việt. Bà cũng là người đầu tiên hát Xuân yêu thương - bản nhạc Pháp do ông Lê Đức Cường viết lời Việt, sau này được Đàm Vĩnh Hưng thể hiện trên các sân khấu trong nước.
Ca sĩ Lê Tuấn - người từng hát chung Kiều Nga trong band nhạc Phương Nam ở Việt Nam năm 1983 - nhận xét bà có tiếng ca như búp bê, phát âm rõ, vừa có sự nũng nịu lại có chất sang trọng. Không chỉ nổi tiếng ở hải ngoại, Kiều Nga được nhiều khán giả trong nước yêu mến. Năm 1997, khi bà tham gia chương trình Xuân yêu thương do Đoàn ca nhạc nhẹ Sài Gòn tổ chức, show "cháy vé", giá chợ đen lên đến 500.000 đồng.
"Với tôi, giọng ca Kiều Nga chất chứa tâm trạng bâng khuâng xa vắng của người con gái khi đứng trước những thay đổi của tình yêu và vạn vật cuộc đời. Trong trí nhớ tôi lúc này cứ vang lên giọng chị nỉ non tự tình mở đầu bài Xin còn gọi tên nhau: 'Tiếng hát bay trên hàng phố bâng khuâng/ Chiều đong đưa những bước chân đau mòn'", Lê Tuấn hồi tưởng.
Ca sĩ Kiều Nga thời trẻ. Ảnh: Gia đình cung cấp
Sau hai thập niên, Kiều Nga dần vắng bóng. Khi Ngọc Lan qua đời năm 2001, tinh thần bà sụp đổ vì mất đi tri kỷ. Nhiều ca sĩ có chất giọng phảng phất giống Ngọc Lan từng tìm đến và đề nghị kết hợp nhưng Kiều Nga từ chối. Trong lần giỗ đầu ca sĩ Ngọc Lan, bà ra mộ và khấn: "Khi con gái em 18 tuổi, nếu may mắn, em sẽ trở lại sân khấu".
Kiều Nga đã thực hiện lời hứa với người bạn đã khuất. Năm 2015, ca sĩ về nước làm đêm nhạc kỷ niệm 30 năm ca hát. Sau đó, bà không đi diễn quá nhiều, thường hát trong một số bữa tiệc riêng tư.
Trước khi qua đời, bà ấp ủ nhiều kế hoạch với âm nhạc. Hơn một tuần trước, nhiều đồng nghiệp vui khi thấy Kiều Nga xuất hiện trong một buổi diễn. Đầu năm nay, bà nói với ca sĩ Quang Thành về nỗi nhớ sân khấu. Con đã trưởng thành, cuộc sống ổn định, bà khát khao đi hát trở lại, tái ngộ khán giả. Kiều Nga còn muốn làm tour diễn cùng một số đồng nghiệp như Lê Uyên, Paolo Tuấn vào cuối năm, nhưng dự định không thành.
Hà Thu - Mai Nhật
