Tổng thống Mỹ Donald Trump từ lâu ca ngợi thuế quan là chìa khóa để gia tăng của cải ở nền kinh tế lớn nhất thế giới. Ngay khi tranh cử, ông đã đề cập khả năng thay thế nguồn thu từ thuế thu nhập liên bang bằng thuế quan.
Trong vòng một tuần qua, ông đã hai lần nhắc lại niềm tin sẽ có đủ doanh thu từ thuế quan, để cuối cùng loại bỏ thuế thu nhập liên bang. Lần đầu là trong bài phát biểu Lễ Tạ ơn tại Mar-a-Lago, sau đó tại cuộc họp nội các hôm 2/12.
Thuế thu nhập liên bang hình thành từ Tu chính án thứ 16 năm 1913, gồm thuế thu nhập cá nhân và doanh nghiệp, hiện là nguồn thu lớn của ngân sách liên bang. "Số tiền chúng ta sẽ thu về rất lớn. Tôi nghĩ rằng có thể giảm và bỏ hoàn toàn thuế thu nhập trong vài năm tới", ông nói.
Trong một cuộc họp nội các tại Nhà Trắng hồi tháng 8, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent ước tính nước này có thể thu về 500 tỷ USD từ thuế nhập khẩu năm nay. Riêng tháng 10, con số này là 34,2 tỷ USD.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tại cuộc họp nội các ở Nhà Trắng ngày 2/12. Ảnh: AFP
Người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai cho biết Tổng thống Trump dự kiến thu hàng nghìn tỷ USD cho chính phủ liên bang những năm tới, thông qua thuế quan do các nhà xuất khẩu nước ngoài chi trả. Ông đồng thời đề cập "hàng nghìn tỷ USD cam kết đầu tư" vào Mỹ của các nước nhờ chính sách thuế quan.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng ý tưởng của ông Trump không khả thi. Theo họ, doanh thu từ thuế quan không ổn định. Chưa kể, nó tác động tiêu cực đến tăng trưởng và những người có thu nhập thấp.
Brandon DeBot, cố vấn pháp lý cấp cao kiêm Giám đốc chính sách tại Trung tâm Luật Thuế Đại học New York, khẳng định ý tưởng trên hoàn toàn không khả thi về mặt toán học hay kinh tế. "Các nhà phân tích từ nhiều góc nhìn khác nhau đều đồng ý với điều này. Ngay cả mức thuế quan cao kỷ lục năm nay, cao nhất kể từ thời hậu chiến, cũng không mang lại doanh thu gần bằng thuế thu nhập", ông nói.
Năm tài chính vừa qua, Bộ Tài chính Mỹ cho biết tổng thuế thu nhập liên bang đạt 5.230 tỷ USD. Trong đó, thuế thu nhập cá nhân khoảng 2.660 tỷ USD và thuế thu nhập doanh nghiệp là 452 tỷ USD. Trong khi đó, thuế quan ở mức gần 195 tỷ USD.
Tháng đầu tiên của năm tài chính hiện tại cũng có xu hướng tương tự. Thuế thu nhập cá nhân đạt khoảng 217 tỷ USD trong tổng số 404 tỷ USD tổng thu. Trong khi, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế nhập khẩu lần lượt 15 tỷ USD và 31 tỷ USD.
Ngay cả khi doanh thu từ thuế quan có thể mở rộng đến quy mô thay được thuế thu nhập liên bang, các tác động tiêu cực cũng đi kèm, như trả đũa từ các nước khác và thiếu hụt hàng nhập khẩu. Thực tế, doanh thu có thể giảm khi thuế quan tăng. Ngoài ra, vẫn còn nhiều bất định về số tiền thu được từ thuế quan, nhất là khi chính sách của ông Trump hay thay đổi.
Steve Wamhoff, Giám đốc chính sách liên bang tại Viện Thuế và Chính sách Kinh tế, gọi ý tưởng thuế quan giúp bỏ được thuế thu nhập là "vô nghĩa". "Từng có thời kỳ ngân sách chính phủ được duy trì nhờ thuế quan. Nhưng khi ấy, người ta đi lại bằng xe ngựa chứ không phải ôtô. Đó hoàn toàn là thời đại khác", ông nói.
Ngoài ra, các chuyên gia chỉ ra rằng thực tế chính các nhà nhập khẩu, tức công ty Mỹ mua hàng từ nước ngoài mới là bên trả thuế quan. Các công ty này thường sẽ chuyển chi phí đó sang khách hàng, dưới dạng giá bán cao hơn. Vật giá leo thang sẽ là gánh nặng cho các hộ gia đình thu nhập thấp.
Michael Graetz, Giáo sư luật thuế tại Đại học Yale, nói bất bình đẳng gia tăng trong kịch bản này. "Chúng ta có nhiều tỷ phú, triệu phú hơn bao giờ hết. Vậy nên thật kỳ lạ khi giảm gánh nặng thuế cho nhóm thượng lưu và tăng cho tầng lớp trung lưu", ông nói.
Hơn nữa, theo ông này, thuế đánh lên hàng nhập khẩu không linh hoạt như thuế thu nhập, vốn có thể điều chỉnh theo mức mong muốn. Loại thuế này cũng không cho phép các ưu đãi như quyên góp từ thiện hay tín dụng thuế trẻ em.
Đối với nguồn thu từ cam kết đầu tư của các nước và công ty quốc tế tại Mỹ do áp lực chính sách thuế quan, giới chuyên gia cũng hoài nghi. Họ lưu ý các điều khoản đầu tư chưa được công bố đầy đủ và chi tiết. Thậm chí, một số con số cam kết vẫn còn gây tranh cãi hoặc tính toán chưa rõ ràng.
Tổng thống Trump chưa nêu chi tiết kế hoạch bãi bỏ thuế thu nhập liên bang. Ngoài ra, điều này cần có sự đồng ý của quốc hội nếu ông thật sự muốn thực hiện.
Phiên An (theo AP)
