Theo Bộ Thương mại Thái Lan, nước này xuất khẩu 859.183 tấn sầu riêng sang Trung Quốc năm 2024, trị giá gần 3,8 tỷ USD, giảm 13% về khối lượng và 9% về giá trị so với 2023.
Điều này trái ngược với nhập khẩu sầu riêng của Trung Quốc, tăng 4,1% về giá trị và 9,4% về khối lượng lên 15,6 triệu tấn trong năm 2024. Hiện sầu riêng Thái chiếm 57% thị phần tại Trung Quốc.
Trong khi đó, năm ngoái, sầu riêng của Việt Nam xuất sang Trung Quốc tăng 38% lên 3 tỷ USD, thị phần cũng tăng từ 33% lên 41,5%, gây áp lực buộc Thái Lan phải thích ứng.
Người dân Thái Lan thu hoạch sầu riêng. Ảnh: Thaigov
Thời gian gần đây, sầu riêng Thái có chất lượng không đồng đều, do diện tích trồng mở rộng nhanh và thời tiết nóng cực đoan, sản lượng giảm.
Đặc biệt, từ đầu năm nay, Trung Quốc đưa ra lệnh điều tra chất vàng O (kiềm vàng) - hợp chất có nguy cơ gây ung thư - khiến xuất khẩu Thái Lan đình trệ, sản phẩm bị từ chối. Theo tờ The Nation (Thái Lan), Trung Quốc từ chối nhập 64 tấn sầu riêng Thái Lan do phát hiện chất nhuộm BY2 (Basic Yellow 2), khiến chính phủ nước này siết chặt kiểm tra xuất khẩu.
Trong cuộc họp ngày 18/3, Bộ trưởng Thương mại và người đứng đầu Bộ Nông nghiệp Thái tranh luận về quy trình xử lý lô hàng bị từ chối. Thủ tướng Thái Lan yêu cầu họ thảo luận thêm và báo cáo lại. Môt ngày sau đó, Bộ trưởng Thương mại trấn an rằng vấn đề đã được làm rõ. Vụ việc cũng dẫn đến điều tra tham nhũng tại Bộ Thương mại, khiến Tổng giám đốc Rapeepat bị đình chỉ do cáo buộc nhận hối lộ liên quan đến xét nghiệm BY2.
Đầu năm, Bộ Thương mại Thái Lan đưa ra quy định mới cho ngành trái cây. Tháng 3, bộ này kiểm tra vườn sầu riêng tại Chanthaburi để giám sát tình hình, đồng thời yêu cầu các kho bãi vệ sinh toàn bộ để đảm bảo an toàn, đáp ứng tiêu chuẩn của Trung Quốc từ tháng 4.
Ông Worawong Ramangkura, Trợ lý Bộ trưởng Thương mại Thái, cho biết cơ quan này đang khẩn trương giải quyết vấn đề xuất khẩu sầu riêng trước mùa thu hoạch tháng 4. Chính phủ đã rút ngắn thời gian thông quan từ 7 ngày xuống 3 ngày và đang đàm phán để đẩy nhanh hơn nữa. Những biện pháp này nhằm củng cố niềm tin của Trung Quốc vào chất lượng sầu riêng Thái, từ đó giúp giá tăng trong năm nay. Chính phủ tin rằng đây sẽ là một năm vàng nữa của ngành.
Thái Lan hiện còn phải cảnh giác với các đối thủ như Malaysia, quốc gia được xuất khẩu sầu riêng tươi sang Trung Quốc vào tháng 6 năm ngoái. Dù kim ngạch chỉ đạt 5,7 triệu USD, sầu riêng Malaysia vẫn được coi là cao cấp với giá cao hơn đối thủ trong khu vực.
Philippines cũng xuất khẩu sầu riêng tươi sang Trung Quốc, đạt 32,5 triệu USD năm 2024, tăng 144,4% so với năm trước.
Ngoài ra, Indonesia và Lào đẩy nhanh thâm nhập thị trường. Indonesia dự kiến thu 7,88 tỷ USD từ sầu riêng. Khi được phép xuất khẩu tươi sang Trung Quốc, Lào có lợi thế về vùng trồng phù hợp. Indonesia cũng đang lên kế hoạch xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc vào cuối năm nay sau một thỏa thuận quan trọng giữa hai nước.
Để đảm bảo chất lượng, các cơ quan Thái Lan cho biết kiểm soát chặt quy trình từ canh tác, thu hoạch, đóng gói đến vận chuyển. Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã giám sát việc kiểm tra chất lượng, đặc biệt với cadmium và vàng O. Nếu phát hiện vi phạm, sẽ có hành động pháp lý ngay. Cadmium là kim loại nặng độc hại có thể tích tụ trong thực phẩm, còn chất vàng O là phẩm nhuộm công nghiệp. Cả hai chất này đều bị kiểm soát gắt gao do nguy cơ gây ung thư.
Cục Ngoại thương, Bộ Thương mại Thái Lan, đang xây dựng chiến lược nâng cao uy tín sầu riêng thông qua hệ thống thương mại quốc tế, nhấn mạnh lợi thế hương vị và chất lượng, phối hợp với trạm kiểm soát hải quan và nhà nhập khẩu để đẩy mạnh thương mại theo thời gian thực.
Thái Lan cũng mở rộng kênh bán hàng trực tuyến, hợp tác với KOLs trên Douyin, Weibo, Xiaohongshu để quảng bá sầu riêng, thu hút người tiêu dùng trẻ. Chiến dịch "Tháng vàng trái cây Thái Lan" được triển khai trên Tmall, JD.com, chỉ định ngày 5/5 là Ngày sầu riêng Thái Lan và tận dụng thời điểm thu hoạch để tối ưu doanh số. Ngoài ra, nước này gia tăng hiện diện tại các hội chợ nhập khẩu lớn như Hội chợ Trung Quốc - ASEAN, đồng thời mời nhà nhập khẩu Trung Quốc tham dự hội chợ trong nước như THAIFEX để thúc đẩy hợp tác trực tiếp.
Chính phủ Thái Lan cũng đẩy mạnh tiêu thụ nội địa. Bộ Công nghiệp nước này đã ký hợp đồng mua 100.000 tấn từ nông dân để cung cấp cho thị trường trong nước. Ngoài ra, 90.000 tấn khác được trợ cấp, với mức 3 baht một kg (2.100 đồng) để khuyến khích đại lý thu mua, đảm bảo lưu thông hàng hóa.
Thi Hà
