Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC) vừa thông báo hủy tư cách doanh nghiệp đại chúng của Công ty cổ phần Bibica (BBC). Nguyên nhân là cơ cấu cổ đông của Bibica không đáp ứng quy định của một công ty đại chúng.
Theo Luật chứng khoán, công ty đại chúng phải có tối thiểu 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết do ít nhất 100 nhà đầu tư không phải cổ đông lớn nắm giữ. Tuy nhiên cơ cấu cổ đông của Bibica lại rất cô đặc khi Tập đoàn PAN đang nắm 98,3% vốn.
Bibica có tiền thân là xưởng kẹo của nhà máy Đường Biên Hòa, được thành lập từ những năm 90. Sản phẩm đầu tay của họ là kẹo và bánh biscuit, về sau dần mở thêm phân khúc bánh cookie, mạch nha, bánh trung thu và bánh bông lan. Các nhãn hiệu nổi tiếng bao gồm Hura, Goody, Gooka, Quasure Light, Sumika, Migita, Zoo và Cheery. Công ty đang có hơn 100.000 điểm bán tại Việt Nam, ngoài ra còn xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ.
Doanh nghiệp này cổ phần hóa từ năm 1999 và niêm yết trên sàn HoSE từ cuối năm 2001 với mã chứng khoán BBC. Đây là một trong những cổ phiếu đầu tiên thuộc ngành thực phẩm và đồ uống được lên sàn.
Công nhân đang làm việc trong một nhà máy của Bibica. Ảnh: BBC
Từ khi công bố thông tin trong 26 năm qua, Bibica chỉ báo lỗ duy nhất vào năm 2002. Ngay từ cuối những năm 90, công ty đã có doanh thu trên trăm tỷ đồng nhưng lợi nhuận khá mỏng.
Từ năm 2013, doanh thu duy trì trên nghìn tỷ với mức lãi từ chục tỷ trở lên. Đỉnh lợi nhuận của họ rơi vào năm 2022 - cao điểm giãn cách xã hội - với gần 193 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế. Giai đoạn 2016-2024, biên lãi gộp của doanh nghiệp này duy trì quanh mức 30%. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng cả doanh thu và lợi nhuận đều giữ xu hướng đi ngang suốt nhiều năm liền.
9 tháng đầu năm nay, doanh thu của BBC đạt gần 1.127 tỷ đồng, tăng khoảng 2,5% so với cùng kỳ năm trước. Nhờ tiết giảm được chi phí, lợi nhuận sau thuế tăng hơn 18% lên gần 71 tỷ đồng.
Đến cuối tháng 9, tổng tài sản của Bibica đạt gần 2.200 tỷ đồng. Trong đó, tiền và các khoản tương đương, các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn (phần lớn là tiền gửi ngân hàng) ghi nhận gần 693 tỷ đồng, chiếm gần 32%. Nhờ sức khỏe tài chính tốt, công ty chia cổ tức bằng tiền khá điều đặn. Tuy nhiên, tỷ lệ thực hiện không quá cao, mức đỉnh ghi nhận là 36%, tương đương mỗi cổ phiếu nhận về 3.600 đồng.
Bibica thu hút vốn ngoại từ sớm. Năm 2007, Tập đoàn Lotte (Hàn Quốc) bắt đầu rót vốn vào BBC, sau đó từng bước nâng tỷ lệ sở hữu lên hơn 44% và trở thành cổ đông lớn nhất. Tuy nhiên, những động thái sau đó của nhà đầu tư Hàn Quốc, đỉnh điểm là mong muốn đổi tên công ty thành Lotte - Bibica, đã dấy lên lo ngại về việc thâu tóm, xóa sổ thương hiệu Việt. Để tránh tình trạng này, nhóm cổ đông trong nước bắt tay với SSI để tạo thành đối trọng.
Cuộc chiến thâu tóm Bibica bắt đầu từ giữa năm 2012 khi hai nhóm này chạy đua nâng tỷ lệ sở hữu. Vì cạnh tranh, liên tiếp nhiều năm sau đó giữa nhà đầu tư Hàn Quốc và doanh nghiệp Việt xảy ra tình trạng "cơm không lành, canh không ngọt". Đến năm 2015, Tập đoàn PAN thay nhóm SSI trở thành cổ đông lớn thứ hai với sở hữu 42,3%. Tuy nhiên, cán cân quyền lực khi đó tiếp tục giữ ở trạng thái giằng co vì tỷ lệ sở hữu của hai nhóm này chỉ lệch nhau 0,3%, khiến việc đạt được tiếng nói chung trở nên bất khả thi.
Sau thời gian dài tranh đấu, đến cuối năm 2020, Lotte thoái toàn bộ hơn 44% cổ phần của họ. Từ đó, Tập đoàn PAN từng bước nâng tỷ lệ sở hữu lên mức 98,3% như hiện nay.
Tuy nhiên mới đây, PAN cũng đã lên kế hoạch chuyển nhượng toàn bộ vốn của họ tại Bibica cho Sari Murni Abadi (SMA) - tập đoàn hàng tiêu dùng Indonesia sở hữu thương hiệu snack Momogi. Thương vụ giúp SMA mở rộng danh mục sản phẩm và thị trường quốc tế, tận dụng tốt ba nhà máy của Bibica tại Đồng Nai, Tây Ninh và Hà Nội với công suất trên 20.000 tấn bánh kẹo mỗi năm.
Trên thị trường chứng khoán, BBC kết phiên 8/12 ở 76.100 đồng một đơn vị. Thị giá hiện tại đang cao hơn 42% so với hồi đầu năm. Do cơ cấu cổ đông quá cô đặc, thanh khoản mã này rất thấp với khối lượng giao dịch bình quân trong một năm qua chỉ trên 1.000 cổ phiếu mỗi phiên.
Tất Đạt
