Ngày 9-10/12, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) tổ chức cuộc họp chính sách cuối cùng của năm nay. Việc này diễn ra trước thềm 2026 - năm được đánh giá có rất nhiều biến động, khi Fed chuẩn bị cho các thay đổi nhân sự quan trọng. Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ đề cử Chủ tịch Fed mới, thay ông Jerome Powell hết nhiệm kỳ vào tháng 5/2026. Cơ quan này cũng đối mặt với các phép thử về tính độc lập, trong bối cảnh sức ép pháp lý và chính trị gia tăng.
Ông Trump dự kiến công bố đề cử người kế nhiệm Powell vào đầu năm tới. Ủy ban Ngân hàng Thượng viện Mỹ sẽ tổ chức phiên điều trần thẩm định ứng viên, sau đó bỏ phiếu để phê duyệt. Ông Powell từng nhận được sự ủng hộ của lưỡng đảng trong hai lần phê chuẩn trước, trong nhiệm kỳ ông Trump và cựu Tổng thống Joe Biden. Số phiếu ủng hộ của Powell áp đảo so với phiếu phản đối.
Nhưng lần này, tân chủ tịch có thể đối mặt với kết quả bỏ phiếu sít sao hơn, do chính quyền hiện tại công khai tìm cách gây ảnh hưởng lên Fed, trong khi các nghị sĩ ủng hộ duy trì sự độc lập của cơ quan này. Gần nhất, ông Trump đề cử Stephen Miran vào Hội đồng Thống đốc Fed, với tỷ lệ phê chuẩn 48-47. Trong đó, 4 nghị sĩ Cộng hòa không bỏ phiếu.
Chủ tịch Fed Jerome Powell trong cuộc điều trần tháng 7/2024. Ảnh: Reuters
Cơ cấu quyền lực của Fed khá phức tạp. Fed có Hội đồng Thống đốc gồm 7 thành viên, do Tổng thống đề cử và Thượng viện phê chuẩn; 12 chủ tịch Fed khu vực với bộ máy và nhiệm vụ riêng. Cơ quan này cũng có Ủy ban Thị trường Mở liên bang (FOMC) gồm các thống đốc, 5 chủ tịch Fed khu vực (4 ghế được luân phiên theo chu kỳ 2-3 năm). Chỉ 12 thành viên thuộc FOMC được bỏ phiếu quyết định lãi suất trong mỗi kỳ họp.
Các quyết định gần đây cho thấy sự chia rẽ giữa các nhóm này. Một số chủ tịch Fed khu vực phản đối hạ lãi suất vì lo ngại lạm phát. Trong khi đó, ba thống đốc do ông Trump đề cử cho rằng cần giảm lãi.
Triển vọng hạ lãi suất hiện khó đoán. Một số quan chức Fed gần đây nêu quan điểm thắt chặt. Quyết định cuối cùng còn phụ thuộc vào dữ liệu kinh tế, nhưng nhiều khả năng tốc độ sẽ chậm hơn mong muốn của ông Trump.
Ngoài lãi suất, Fed cũng có nhiều công cụ để tác động đến nền kinh tế, như quyền điều chỉnh quy tắc công bố thông tin, ấn định ngân sách và nhân sự của các Fed khu vực, quyết định cách giám sát các ngân hàng lớn.
Tuy nhiên, các thay đổi lớn cần đa số thành viên Hội đồng Thống đốc đồng ý. Kể cả khi được duyệt ứng viên Chủ tịch Fed, ông Trump cũng chỉ có thể bổ nhiệm thêm 3 trong 7 ghế thống đốc, do nhiệm kỳ các ghế khác còn dài.
Bên cạnh đó, nhiệm kỳ Chủ tịch của Powell kết thúc, nhưng nhiệm kỳ thống đốc của ông còn đến năm 2028. Theo thông lệ, Powell sẽ rời hội đồng vào tháng 5. Nhưng trong bối cảnh Fed chịu áp lực chưa từng có từ Tổng thống, ông vẫn để ngỏ việc này.
Gần đây, ông Trump tìm cách tạo thêm ghế trống bằng nỗ lực sa thải Thống đốc Lisa Cook - người có nhiệm kỳ đến năm 2038. Bà Cook đã kiện quyết định này, và Tòa án Tối cao cho phép bà tiếp tục tại vị trong khi vụ việc được xem xét. Tòa dự kiến xét xử vào tháng 1/2026. Sự việc sẽ được theo dõi sát sao vì liên quan đến tính độc lập của Fed và mức độ ảnh hưởng của ông Trump lên chính sách tiền tệ.
Tại các địa phương, quá trình lựa chọn người đứng đầu cũng được theo dõi chặt. Vấn đề này trước đây vốn ít được chú ý, nhưng nó được quan tâm khi Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đặt câu hỏi về việc nhiều lãnh đạo ngân hàng khu vực không xuất thân từ chính vùng họ đại diện.
Các Fed khu vực được thành lập nhằm cân bằng ảnh hưởng với các trung tâm chính trị và tài chính như Washington hay New York. Tuy nhiên, họ hiện điều hành các tổ chức lớn và phức tạp, đồng thời tham gia các cuộc tranh luận chính sách tiền tệ. Những người này được chọn bởi hội đồng địa phương, thông qua các cuộc tìm kiếm nhân sự quy mô quốc gia, thu hút nhiều lãnh đạo doanh nghiệp, giới học thuật và cả người trong Fed.
Bessent cho biết đề xuất yêu cầu cư trú của ông không áp dụng hồi tố. Nhưng đây vẫn là động thái can thiệp hiếm hoi từ Washington vào quá trình vốn chủ yếu mang tính địa phương. Năm nay, tất cả chủ tịch Fed khu vực đều đến kỳ xem xét lại sau nhiệm kỳ 5 năm. Quyết định có tái bổ nhiệm hay không dự kiến được đưa ra vào đầu năm sau.
Hà Thu (theo Reuters)
