Cuộc chiến thương mại giữa Washington và Bắc Kinh leo thang trong tháng này khi ông Trump công bố loạt chính sách thuế mới áp lên hàng nhập vào Mỹ. Cùng với nhu cầu nội địa vẫn yếu, các nhà sản xuất Trung Quốc buộc phải tìm cách đẩy sản phẩm sang các thị trường thay thế.
Tuy nhiên, không quốc gia nào có sức tiêu thụ lớn như Mỹ, nơi mua hơn 400 tỷ USD sản phẩm "made in China" mỗi năm. Do đó, cuộc đua xả hàng của các nhà sản xuất Trung Quốc vào phần còn lại của thế giới đầy gian nan.
Jeremy Fang, nhân viên kinh doanh tại một công ty sản xuất nhôm, cho biết doanh nghiệp của anh đang nỗ lực mở rộng xuất khẩu sang các thị trường châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh để bù đắp tác động thuế quan của Mỹ.
Tuy nhiên, vấn đề là các đối thủ cạnh tranh cũng có cùng chiến lược, khiến công ty của Fang phải giảm giá và chấp nhận biên lợi nhuận thấp hơn. "Chiếc bánh chỉ có chừng đó, ai cũng muốn giành thì cạnh tranh sẽ rất gay gắt", anh nói.
Theo Frederic Neumann, Kinh tế trưởng khu vực châu Á của Ngân hàng HSBC, chiến lược đa dạng hóa thị trường là dễ hiểu nhưng không bền vững. "Một rủi ro là mọi nhà xuất khẩu Trung Quốc đều tìm cách khai thác cùng một nhóm thị trường mới", ông nói.
Khi ấy, khả năng xảy ra cuộc chiến giá giữa chính họ, khiến lợi nhuận thu hẹp.
Quản lý một nhà máy sản xuất bồn tắm ở Thạch Gia Trang, cách Bắc Kinh 300 km về phía Nam, cho biết cố gắng bán hàng nhiều hơn sang Brazil và Argentina để giảm bớt tác động của mức thuế 35% sau đợt tăng mới của Mỹ.
Nguyên nhân bởi các nhà bán lẻ Mỹ gây sức ép, buộc ông phải giảm giá 10% nhưng ông còn do dự. Trước đó, ông đã giảm lương 10-15% để duy trì khả năng cạnh tranh. "Có rất nhiều nhà cung cấp Trung Quốc trong ngành này. Với tất cả mọi người, điều đó thật khó khăn", ông nói.
Một góc cảng container ở Liên Vân Cảng, Giang Tô, Trung Quốc vào ngày 12/4/2024. Ảnh: Reuters
Trung Quốc là đối thủ đáng gờm trong một số lĩnh vực. Các nhà sản xuất xe điện lớn như BYD hay nền tảng AI DeepSeek đã ghi dấu ấn trên thị trường toàn cầu. "Chúng tôi có hệ thống chuỗi cung ứng rất mạnh", Dave Fong, nhà sản xuất gấu bông, văn phòng phẩm và đồ điện tử tiêu dùng cho biết. Ông tăng chi phí cho quảng cáo và phát triển kinh doanh tại châu Âu, châu Á lên 30-40%. "Từ một ý tưởng đến sản xuất hàng loạt, mọi thứ diễn ra rất nhanh", Fong chia sẻ.
Tuy nhiên, không phải ai cũng có nguồn lực mạnh để đua tranh tìm thị trường mới với đồng hương. Các doanh nghiệp nhỏ hơn lo lắng về khả năng tồn tại. Richard Chen, chủ một xưởng sản xuất đồ trang trí Giáng sinh ở miền nam Trung Quốc, cho biết gần như không có lợi nhuận và ông không chắc liệu có thể giữ lại toàn bộ 80 nhân viên trong năm nay hay không.
"Chúng tôi đã thử tiếp cận thị trường Ba Lan, nhưng người tiêu dùng ở đó không mua sắm như khách hàng Mỹ. Chưa bao giờ tình hình tệ như lúc này", Chen nói.
Frederic Neumann lưu ý các quốc gia nhập khẩu có thể buộc phải áp đặt biện pháp hạn chế với hàng Trung Quốc. "Đây là rủi ro thực sự, ngành sản xuất nội địa của họ sẽ chịu áp lực", ông nói.
Năm qua, Liên minh châu Âu đã nâng thuế với xe điện Trung Quốc, trong khi Ấn Độ, Indonesia và các thị trường mới nổi khác cũng tăng hàng rào thương mại lên một số sản phẩm nước này.
Diễn biến gia tăng sản lượng và giá xuất khẩu của Trung Quốc các tháng so với cùng kỳ năm liền trước. Nguồn: Reuters
Ngoài ra, cuộc chiến giá xuất khẩu còn đẩy nhanh nguy cơ giảm phát tại Trung Quốc. Bởi lẽ, khi biên lãi này càng thu hẹp, các doanh nghiệp có thể buộc giảm lương, sa thải hay bớt đầu tư.
Li Yongqi, quản lý tại công ty xe điện Jialifu lo ngại việc các nhà máy xuất khẩu khác cắt giảm lương và việc làm. Kết hợp thu nhập giảm và cuộc khủng hoảng bất động sản đang diễn ra, Li lo ngại nhu cầu xe tay ga và xe ba bánh chạy điện mà công ty đang kinh doanh sẽ đi xuống. Việc này khiến lợi nhuận năm nay có thể giảm 20-30%.
"Công ty Trung Quốc trong mọi ngành công nghiệp đang đổ xô ra thị trường nước ngoài. Sau đó, các chính phủ nơi ấy áp dụng thuế quan và lệnh trừng phạt. Kết quả, hầu hết số nhà máy này phải sa thải nhân sự để giảm chi phí", Li nói.
Giới chức năm ngoái đã kêu gọi doanh nghiệp tránh cạnh tranh gây thiệt hại lẫn nhau. Các nhà sản xuất tấm pin mặt trời từng thúc giục chính phủ can thiệp để hạn chế tình trạng dư thừa công suất.
Alicia Garcia-Herrero, Kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Natixis cho rằng cách duy nhất để Trung Quốc thoát khỏi tình trạng này là sản xuất ít hơn và đẩy mạnh tiêu dùng nội địa. "Đây sẽ là quá trình đau đớn", bà nói.
Kinh tế trưởng Neumann tại HSBC bổ sung rằng thúc đẩy tiêu dùng hộ gia đình cũng có thể mang lại lợi ích cho Bắc Kinh. "Cuối cùng, Trung Quốc cũng cần phát triển nhu cầu trong nước để hấp thụ bớt sản phẩm, giảm căng thẳng thương mại với phần còn lại của thế giới", ông nói.
Phiên An (theo Reuters)
