Chiều 3/12, Phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn thừa ủy quyền của Thủ tướng trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế đặc thù phát triển TP HCM.
Theo Chính phủ, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, các mô hình khu thương mại tự do, phi thuế quan, tài chính đặc biệt ở nhiều quốc gia đã chứng minh hiệu quả trong thu hút đầu tư chất lượng cao và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, Việt Nam chưa có quy định về mô hình kết hợp giữa các khu phi thuế quan với công nghiệp, logistics, thương mại - dịch vụ và trung tâm tài chính.
"Việc bổ sung quy định về thành lập khu thương mại tự do TP HCM là cần thiết để tạo không gian thể chế đặc thù, góp phần đưa thành phố thành trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại quốc tế của khu vực", Phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn nói.
Phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn trình bày dự thảo nghị quyết, chiều 3/12. Ảnh: Đại biểu Nhân dân
Chính sách áp dụng cho khu thương mại tự do tại TP HCM được đề nghị tương tự cơ chế của Hải Phòng, là giao thẩm quyền thành lập, mở rộng khu thương mại tự do cho UBND TP HCM. Hiện nay, việc thành lập các khu công nghiệp, khu kinh tế thuộc quyền quyết định của Thủ tướng.
Các dự án ở khu thương mại tự do TP HCM (trừ nhà ở thương mại) có thể được giao, cho thuê đất không qua đấu giá, đấu thầu nhằm đẩy nhanh thu hút đầu tư, phát triển hạ tầng. Đây là cơ chế chưa được quy định trong Luật Đất đai với dự án sản xuất, kinh doanh.
Với các nhà đầu tư, Chính phủ đề xuất họ được thành lập tổ chức kinh tế mà không cần dự án đầu tư và giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trước. Đồng thời, họ có thể được giảm một nửa thuế thu nhập doanh nghiệp (về 10%) trong 20 năm, trong đó miễn thuế 4 năm đầu và 9 năm tiếp theo giảm thêm 50%. Lao động chất lượng cao, chuyên gia, nhà khoa học được giảm 50% thuế thu nhập cá nhân trong 10 năm khi làm việc tại khu thương mại tự do.
Ngoài ra, các doanh nghiệp trong khu được phép niêm yết, định giá và thanh toán bằng ngoại tệ. Đây cũng là điểm mới so với quy định quản lý ngoại hối thông thường.
Tại dự thảo Chính phủ cũng đề nghị cho thành phố được giữ lại toàn bộ tiền thu từ khai thác quỹ đất khu vực TOD. Số tiền này ưu tiên dùng cho đầu tư các dự án đường sắt đô thị, giao thông thuộc tuyến TOD. Đây là mô hình lấy định hướng phát triển giao thông công cộng để quy hoạch, xây dựng và phát triển đô thị.
Theo báo cáo của Chính phủ, giai đoạn 2025-2026, TP HCM dự kiến phát triển TOD tại các vị trí dọc ba dự án giao thông lớn đang triển khai, gồm metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), số 2 (Bến Thành - Tham Lương) và vành đai 3.
Dự kiến 10 năm tới, thành phố sẽ có khoảng 355 km đường sắt đô thị được hình thành, và phát triển TOD ở 11 vị trí dọc nhà ga các tuyến metro.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra, chiều 3/12. Ảnh: Đại biểu Nhân dân
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi cho biết các cơ quan của Quốc hội nhất trí với việc thành lập khu thương mại tự do tại TP HCM. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ làm rõ hơn tính liên thông, liên kết của khu thương mại tự do với trung tâm tài chính quốc tế tại TP HCM, cũng như tác động của khu này đến tăng trưởng kinh tế, ngân sách, xã hội.
Sau hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP HCM mới có diện tích là hơn 6.772 km2, dân số 13,6 triệu người (chiếm 13,4% cả nước). GRDP bình quân đầu người năm 2025 của thành phố ước đạt 220 triệu đồng (khoảng 8.944 USD), gấp 1,7 lần cả nước. Về thu ngân sách, năm nay thành phố dự kiến đạt 737.000 tỷ đồng, chiếm 36,7% tổng thu cả nước, trong khi chi ngân sách 248.000 tỷ.
Để hiện thực hóa các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội 5 năm tới, TP HCM cần thêm khoảng 8-12 tỷ USD mỗi năm. Trong khi đó, nguồn ngân sách bố trí chi đầu tư phát triển giai đoạn 2026-2030 chỉ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu. Vì vậy, thành phố cần xây dựng và triển khai các dự án chiến lược quy mô lớn, đột phá và thu hút nhà đầu tư chiến lược có năng lực, kinh nghiệm.
Anh Tú
