Peter Lynch - nhà quản lý quỹ huyền thoại của Phố Wall - từng khiến giới tài chính sửng sốt khi đưa quỹ Fidelity Magellan từ 20 triệu USD lên hơn 14 tỷ USD trong 13 năm. Với mức lợi suất trung bình gần 29% mỗi năm, ông trở thành một trong những nhà quản lý quỹ thành công nhất lịch sử.
Tạp chí Time gọi Lynch là "nhà quản lý quỹ giỏi nhất thế giới", còn tạp chí Happiness ví ông như một "siêu sao đầu tư". Tại Phố Wall, ông được mệnh danh là "Thiên thần chứng khoán", "Tắc kè hoa Phố Wall" nhờ khả năng thích ứng linh hoạt với mọi giai đoạn thị trường.
Dưới đây là 6 nguyên tắc đầu tư cốt lõi được Peter Lynch đúc kết từ kinh nghiệm thực chiến, vẫn còn nguyên giá trị với nhà đầu tư hiện đại.
Peter Lynch là tác giả hai cuốn sách nổi tiếng "Trên đỉnh Phố Wall" và "Đánh bại Phố Wall". Ảnh: Dailyinvestor
Chỉ đầu tư vào điều bạn hiểu rõ
Peter Lynch nhấn mạnh nguyên tắc căn bản nhất của đầu tư là phải hiểu rõ công ty, sản phẩm hoặc dịch vụ mà bạn đang bỏ tiền vào. "Nếu định đầu tư vào một công ty, bạn phải hiểu và phân tích nó một cách đơn giản mà bất kỳ ai nghe cũng có thể hiểu dễ dàng", Lynch nói.
Ông từng cảnh báo nhiều nhà đầu tư dễ bị cuốn theo các cổ phiếu "hot" vì tâm lý FOMO, dù không có kiến thức thực sự về doanh nghiệp. Theo Lynch, sự thiếu hiểu biết chính là khởi nguồn của những quyết định sai lầm và rủi ro không cần thiết.
Vì vậy, thay vì chạy theo đám đông, ông khuyến khích mỗi người nên bắt đầu từ chính ngành nghề quen thuộc - nơi họ có khả năng đánh giá khách quan và rõ ràng nhất.
Quyết định dựa trên dữ liệu
Thay vì kỳ vọng hay dự đoán, Lynch nhấn mạnh việc phân tích doanh nghiệp phải dựa trên dữ liệu thực tế như doanh thu, lợi nhuận ròng, biên lợi nhuận, ROE, tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu... đặc biệt là bảng cân đối kế toán - nơi thể hiện rõ mức độ an toàn tài chính, khả năng thanh toán và sức chịu đựng khi thị trường gặp biến động.
Theo ông, doanh nghiệp có nền tảng tài chính lành mạnh sẽ có khả năng trụ vững và phát triển dài hạn, ngay cả khi thị trường biến động.
DNSE cung cấp phân tích chỉ số doanh nghiệp qua Senses. Ảnh: DNSE
Không chạy theo cảm xúc
Một trong những nguyên tắc quan trọng của Peter Lynch là giữ cái đầu lạnh, không để cảm xúc chi phối quyết định đầu tư. Ông cho biết nhà đầu tư thường không mất tiền vì thị trường giảm, mà vì phản ứng thái quá trước những biến động.
"Thị trường có thể khiến bạn phấn khích hoặc hoảng loạn, nhưng cả hai đều là kẻ thù của nhà đầu tư", Lynch cảnh báo.
Theo đó, thay vì cố gắng đoán đáy, bắt đỉnh, nhà đầu tư nên giữ kỷ luật, tránh hành động theo cảm tính và tập trung vào giá trị thực sự của doanh nghiệp trong dài hạn.
Đa dạng hóa nhưng không dàn trải
"Đừng bỏ tất cả trứng vào một giỏ" là nguyên tắc kinh điển của Peter Lynch hưng ông nhấn mạnh đa dạng hóa phải đi kèm với hiểu biết. Nếu danh mục quá dàn trải, nhà đầu tư sẽ khó theo dõi và đánh giá hiệu quả từng khoản. Theo Lynch, một danh mục hiệu quả nên vừa đủ phân tán để an toàn, vừa đủ tập trung để tạo lợi thế.
Tìm kiếm cổ phiếu có ‘câu chuyện hay’
Peter Lynch tin rằng đằng sau mỗi cổ phiếu tiềm năng luôn là một "câu chuyện đáng chú ý": doanh nghiệp đang phục hồi sau khủng hoảng, tung sản phẩm đột phá, mở rộng sang thị trường mới hoặc chuyển mình chiến lược để tăng trưởng bền vững.
Ông khuyến khích nhà đầu tư không chỉ nhìn vào con số, mà còn cần hiểu bối cảnh vận hành và động lực tăng trưởng của doanh nghiệp. Theo Lynch, chính những "câu chuyện" tạo ra giá trị đột phá mà thị trường chưa kịp phản ánh.
Từ tư duy này, ông phát triển khái niệm nổi tiếng "tenbagger"- những cổ phiếu có thể tăng giá gấp 10 lần nếu nhà đầu tư nhận diện đúng thời điểm và kiên nhẫn nắm giữ.
Kiên nhẫn
Với Lynch, đầu tư là hành trình dài hạn, đòi hỏi sự kiên nhẫn. Thị trường luôn biến động, nhưng về dài hạn, các công ty tốt sẽ tăng trưởng.
"Thời gian sẽ đứng về phía bạn khi bạn sở hữu cổ phần trong một công ty tuyệt vời", ông khẳng định.
Peter Lynch không đưa ra một công thức thành công chung, nhưng các nguyên tắc ông để lại là kim chỉ nam cho hàng triệu nhà đầu tư. Với ông, đầu tư là nghệ thuật của sự hiểu biết, kỷ luật và kiên nhẫn – ba yếu tố làm nên khác biệt bền vững trên thị trường tài chính.
Minh Ngọc - Hải Long
