Bộ Giáo dục và Đào tạo tháng trước ban hành Thông tư 29 về dạy thêm, học thêm, trong đó quy định trường học chỉ được dạy thêm ba nhóm và phải miễn phí, gồm: nhóm có kết quả chưa đạt; được chọn bồi dưỡng học sinh giỏi; học sinh cuối cấp, tự nguyện đăng ký ôn thi lớp 10, thi tốt nghiệp. Kinh phí tổ chức dạy thêm lấy từ ngân sách.
Đại diện Bộ cho hay quy định này nhằm hạn chế tình trạng học sinh dù không muốn vẫn phải học thêm ở các lớp do nhà trường tổ chức, hướng tới "các trường không có học thêm, dạy thêm".
Thực tế, các trường THCS và THPT dạy thêm từ lâu do học sinh chỉ học một buổi mỗi ngày. Ngoài ra, các nhà giáo, nhà quản lý nhận định đây là nhu cầu có thực. HĐND ở nhiều tỉnh, thành đã ban hành nghị quyết về mức thu với hoạt động này, phổ biến khoảng 3.500-6.000 đồng một tiết.
Các nhà giáo cho rằng việc này mang lại một số lợi ích như: đáp ứng nhu cầu học thêm với chi phí rẻ, an toàn cho học sinh; nâng chất lượng giáo dục; tăng nguồn thu cho trường để trang trải chi phí cho nhiều hoạt động ngoài ngân sách; tăng thu nhập cho giáo viên.
Do đó, quy định không thu tiền dạy thêm khiến cả nhà trường lẫn phụ huynh, học sinh gặp bất lợi, theo các hiệu trưởng.
Thầy Đăng, Phó hiệu trưởng một trường THCS ở ngoại thành Hà Nội, cho biết năm ngoái, trường có khoảng 900 trên 1.200 học sinh học thêm ở trường. Trừ đi những em diện gia đình chính sách, hộ nghèo, số nhóm thu tiền là hơn 700. Học phí mỗi buổi ba tiết là 18.000 đồng. Trong đó, 70% để trả thù lao cho giáo viên, còn lại 30% nộp về nhà trường.
Trường dùng một nửa số tiền thu về để chi trả điện nước, hao mòn cơ sở vật chất, xây dựng quỹ khen thưởng, phúc lợi cho giáo viên, học sinh mỗi dịp lễ, Tết, thăm hỏi người ốm.
"Giờ không được thu tiền nữa, những hoạt động đó không có nguồn để chi trả", thầy Đăng nói.
Cùng ở Hà Nội, cô Thanh, Hiệu trưởng một trường THCS khác, cho biết hầu như toàn bộ học sinh đăng ký học thêm buổi chiều tại trường. Học phí một buổi hơn 20.000 đồng, giáo viên nhận về khoảng 500.000-700.000 đồng.
"Đây là khoản thu nhập chính đáng, hỗ trợ rất nhiều cho giáo viên, đặc biệt với thầy cô mới ra trường, lương cơ bản còn thấp", cô Thanh nói. Nếu không được trả thù lao xứng đáng, theo cô Thanh, giáo viên sẽ không thể chuyên tâm vào chuyên môn, trường cũng khó thu hút được người giỏi.
Trong khi đó, bà nhận định số học sinh có nhu cầu học thêm rất lớn. Khi trường bị hạn chế, các em chỉ còn cách ra trung tâm bên ngoài học, học phí cao hơn gấp 3-10 lần. Chưa kể, việc quản lý, cơ sở vật chất thì không nhiều trung tâm được như trường học.
Một hiệu trưởng THPT ở Bắc Ninh đồng tình. Ông cho hay nhiều gia đình ở quê yên tâm cho con đến trường vì giáo viên biết rõ điểm mạnh - yếu của từng em nên có thể kèm cặp sát sao. Đặc biệt, với học sinh lớp 12, chuẩn bị thi tốt nghiệp và các kỳ thi riêng để vào đại học, nhu cầu học thêm rất cao. Đây cũng là cách để trường nâng cao chất lượng.
"Ở quê thì làm gì có trung tâm dạy thêm bài bản, điều kiện phòng, ốc tốt như ở trường, chưa kể các em ra ngoài rất khó quản lý", ông nói. "Mà ở trường, mức thu chỉ vài nghìn đồng một tiết, HĐND quy định rõ ràng".
Cô Nga, lãnh đạo một trường THPT ở Bình Dương, cũng chỉ ra thực trạng ở địa phương, phụ huynh làm việc trong các khu công nghiệp thường tăng ca đến 21-22h, có nhu cầu gửi gắm con học thêm tại trường.
"Nếu trường không dạy thêm do không có kinh phí, học sinh không ai quản lý, dễ bị xao nhãng việc học, tụ tập, có thể cái xấu lôi kéo", cô Nga nói.
Giáo viên gọi thí sinh vào phòng thi tốt nghiệp THPT năm 2023 tại TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
Hiện, Bộ và các Sở Giáo dục và Đào tạo chưa có hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng ngân sách chi trả cho hoạt động dạy thêm.
Cô Thanh cho biết trước nay trường vẫn phụ đạo cho học sinh chưa đạt yêu cầu và học sinh giỏi miễn phí. Số này ít nhưng để có thể chi trả thù lao cho giáo viên, trường đã phải xoay xở nhiều cách như trừ giờ, động viên thầy cô tự nguyện và hỗ trợ kinh phí ở mức "cho có".
Riêng với học sinh cuối cấp, việc ôn thi khá dài, giáo viên phải dành nhiều thời gian, tâm sức. Nếu không thu học phí, ngân sách giữ nguyên như hiện tại, trường hoặc không chi trả được cho giáo viên thỏa đáng, hoặc phải cắt hết các khoản chi cho các hoạt động như sửa chữa cơ sở vật chất, khen thưởng... Trong khi, đây đều là những khoản cần chi hàng năm.
PGS.TS Nguyễn Chí Thành, Trưởng khoa Sư phạm, trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, nhìn nhận ngân sách hạn chế là thách thức lớn với nhiều trường học, trong khi phải đảm bảo các chi phí như điện, nước, bảo trì cơ sở vật chất và thù lao cho giáo viên.
"Nếu các chi phí cơ bản không được đảm bảo, trường học khó có thể duy trì được các hoạt động hỗ trợ giáo dục ngoài giờ", ông Thành nói.
Tuy nhiên, ông cũng nhìn nhận việc dạy thêm miễn phí trong trường tạo ra môi trường giáo dục bình đẳng, đảm bảo học sinh khó khăn hoặc cần bồi dưỡng năng lực được hỗ trợ mà không bị hạn chế bởi điều kiện kinh tế.
Vì vậy, ông Thành cho rằng các trường cần khắc phục khó khăn về ngân sách bằng cách chủ động, sáng tạo trong huy động nguồn lực xã hội, kết hợp với các chính sách động viên giáo viên, để duy trì và nâng cao chất lượng. Ngoài ra, cơ quan chức năng cần hỗ trợ các trường về nguồn lực và tài chính.
Còn theo cô Thanh ở Hà Nội, giải pháp lâu dài là phải giảm nhu cầu học thêm. Năm nay là lứa học sinh đầu tiên thi vào lớp 10 theo chương trình giáo dục phổ thông mới (năm 2018). Nếu thi cử không nhiều áp lực như hiện nay, nhu cầu học thêm sẽ tự động giảm. Việc nhà trường không tổ chức dạy thêm buổi chiều trở thành chuyện bình thường.
Cùng với đó, khi lương và phúc lợi của giáo viên được đảm bảo, thầy cô sẽ tập trung chuyên môn, việc dạy thêm cho các nhóm học sinh cần thiết không còn nặng về thu nhập mà chủ yếu vì trách nhiệm.
Hằng Lệ - Dương Tâm
