Những cây tre mạnh mẽ, vững chắc kết hợp cùng nghệ thuật trình diễn hình thể của những diễn viên xiếc tạo nên một không gian văn hóa nghệ thuật đặc sắc. Trên sân khấu, tre biến hóa không ngừng - khi thì là nhân vật chính, hòa quyện với người trong từng màn bay lượn, nhào lộn; khi lại đứng đằng sau, tạo ra những bối cảnh thân thương như con sông quê êm đềm, ngọn núi hùng vĩ, con đò đưa khách qua sông hay vách tường nhà che chở phận người…
Đạo diễn Tuấn Lê đã có những chia sẻ về quá trình dàn dựng những vở xiếc tre độc đáo này cũng như tâm nguyện của anh trong hành trình lan tỏa giá trị truyền thống của người Việt.
À Ố show tái hiện lại những câu chuyện gần gũi nơi làng quê
Đâu là nguồn cảm hứng khiến anh lựa chọn loại hình nghệ thuật xiếc tre để dàn dựng những vở diễn như: Làng tôi, À Ố Show và Teh Dar?
Mục đích ban đầu của tôi vẫn là khẳng định danh tính cho xiếc Việt Nam nói chung và dòng nghệ thuật liên quan đến xiếc sử dụng cây tre làm chủ đạo. Chủ đạo ở đây không phải vật liệu, vật dụng mà còn là vì tính chất đặc biệt của cây tre, vừa cứng vừa mềm dẻo, bền bỉ với thời gian. Ngày xưa, ông bà mình hay sử dụng tre trong cuộc sống đời thường, làm dụng cụ lao động, vật liệu xây dựng, thậm chí làm cả vũ khí đánh giặc. Cây tre gắn liền với văn hóa Việt Nam nhưng chưa có ai biến nó thành nhân vật chính cho các vở diễn như cách mà chúng tôi đã làm.
Vở diễn kết hợp giữa xiếc tre và múa đương đại
Anh có gặp nhiều khó khăn trong quá trình biến cây tre trở thành “nhân vật chính” trong các vở diễn?
Đây là cả một quá trình đòi hỏi sự tìm tòi, thử nghiệm, chế tác rất công phu để vật liệu có thể phù hợp với kỹ thuật và động tác mà mình mong muốn. Tôi lấy một ví dụ đơn giản nhất như việc buộc các cây tre vào với nhau, chỉ cần một sợi dây thừng và một khúc tre nhỏ lại chắc hơn rất nhiều khi buộc bằng các vật liệu như sắt, thép… Để biết được điều này, chúng tôi cũng phải tìm đến các nghệ nhân dân gian, những người sở hữu kỹ thuật được lưu truyền qua nhiều đời.
Về mặt kỹ thuật, khi lựa chọn cây tre để làm đạo cụ biểu diễn, cần những yếu tố gì?
Chỉ cần chọn những cây tre không bị mối mọt là được. Bên cạnh đó, tre cũng cần phải được giữ ở những nơi khô ráo, nhiệt độ ổn định. Nóng quá hay lạnh quá cũng sẽ khiến tre bị nứt. Khi lưu diễn nước ngoài thì chúng tôi vất vả hơn một chút. Chẳng hạn như vào mùa Đông, phải ủ tre lại sau mỗi suất diễn để có đủ độ ẩm, không bị hỏng tre.
Teh Dar đậm chất văn hóa Tây Nguyên
Sống nhiều năm ở nước ngoài, làm việc trong các đoàn xiếc nổi tiếng thế giới, khi trở về Việt Nam, động lực nào khiến anh có đủ đam mê để nghiên cứu, thử nghiệm tạo ra xiếc tre độc đáo như vậy?
Vì sống ở nước ngoài mình sẽ có khoảng cách về thời gian, góc nhìn và tầm nhìn. Khi về Việt Nam, tôi nhìn thấy đây là tiềm năng rất lớn nhưng đáng tiếc là chưa ai khai thác. Tính đến nay, Làng tôi đã được 16 năm, À Ố Show hiện đang ở năm thứ 11 và Teh Dar cũng biểu diễn được 8 năm rồi. Điều này rất quan trọng trong việc tạo được danh tính cho xiếc Việt Nam hay bất cứ chương trình nghệ thuật nào khác.
Vở diễn kết hợp nhiều thể loại: Xiếc, thăng bằng, tung hứng, nhào lộn...và múa đương đại
Làng tôi, À Ố Show và Teh Dar có thể coi là những chương trình nghệ thuật có đời sống bền bỉ nhất ở Việt Nam. Bí quyết của anh là gì?
Điều quan trọng là giữ lửa được cho các nghệ sĩ, diễn viên. Chúng tôi luôn khuyến khích sự sáng tạo cá nhân cũng như phát huy tối đa trí tuệ của tập thể. Hiện tại, tôi đã tổ chức, sắp xếp để các diễn viên tự tập luyện, tự lên kế hoạch, thoải mái đưa ra sáng kiến mới. Tôi sẽ chắt lọc những sáng kiến khả thi để đưa vào chương trình.
Những màn biểu diễn mãn nhãn
Làng tôi, À Ố Show và Teh Dar được đánh giá là những chương trình đẳng cấp, nâng tầm xiếc Việt. Anh có tiêu chí gì đặc biệt khi lựa chọn diễn viên tham gia các chương trình này?
Chỉ cần các bạn có đam mê và khao khát trở thành một nghệ sĩ thực thụ!
Xin cám ơn anh!
Đạo diễn Tuấn Lê, người đứng sau những vở xiếc tre độc đáo, góp phần đưa văn hóa Việt ra thế giới
Các vở xiếc tre Làng tôi, À Ố Show và Teh Dar của Lune Production từng đi lưu diễn tại nhiều quốc gia và châu lục trên thế giới. Riêng À Ố Show là chương trình nghệ thuật Việt Nam lưu diễn trên thế giới nhiều nhất: tại 55 thành phố từ Á sang Âu, đến Nam bán cầu.
Năm 2021, À Ố Show đoạt Giải Nhất Giải thưởng Sáng tạo TP Hồ Chí Minh và là một trong 10 điểm giải trí, chương trình giải trí thú vị trong Chương trình "Thành phố Hồ Chí Minh - 100 điều thú vị" do Sở Du lịch TP Hồ Chí Minh công bố năm 2023.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!
