Sau 41 năm, nam diễn viên 'Bao giờ cho đến tháng Mười' kể từng suýt mất vai vì lý do không ngờ

"Bao giờ cho đến tháng Mười" - bộ phim của đạo diễn Đặng Nhật Minh ra mắt đầu năm 1984 - được coi là một trong những tác phẩm kinh điển của điện ảnh cách mạng Việt Nam. Năm 2008, CNN đánh giá đây là một trong 18 bộ phim châu Á xuất sắc mọi thời đại. Phim nói về thân phận, nỗi đau, sự mất mát của con người trong thời chiến. Trong bối cảnh đó, con người tìm cách để sẻ chia, đồng cảm với nhau.

Trong cuộc trò chuyện trong Cine 7 - Ký ức phim Việt, NSƯT Hữu Mười tâm sự, ban đầu ông không phải là ứng cử viên vai thầy giáo Khang nhưng cuối cùng may mắn được đạo diễn Đặng Nhật Minh lựa chọn. Trong quá trình thực hiện bộ phim có rất nhiều kỉ niệm đáng nhớ và có một kỉ niệm ông không bao giờ quên. 

"Tôi suýt bị đuổi ra khỏi vai ấy, mà đúng ra là bị đuổi rồi, mà khi đó tôi đóng được nửa bộ phim rồi. Lúc ấy mà bị đuổi khỏi vai thì coi như ước mơ trở thành "tài tử quốc doanh" của tôi đã tan tành", nam nghệ sĩ nhớ lại.

Theo hồi niệm của NSƯT Hữu Mười, trong phân cảnh diễn đoàn chèo cùng với NSƯT Lê Vân (vai Duyên) thì cảnh đông người được quay trước. Trong lúc chờ đến phân cảnh của mình, NSƯT Hữu Mười ngồi nói chuyện cùng với những người trẻ tại sân đình và được mời ăn nhót. Thế nhưng do đang mặc quần áo của nhân vật nên ông đã không "mài nhót" như cách thông thường mà ăn thẳng. Kết quả là ông đau bụng. 

"Sau đó, tôi đi ra phía người đàn ông chạy máy nổ ở cách xa sân khấu rồi được mời uống nước chè và nói chuyện. Và cũng trong khoảnh khắc mải nói chuyện quên mất thời gian ấy, tôi đã thấy người làm nhiệm vụ ánh sáng của đoàn phim thông báo tắt máy vì... không tìm thấy diễn viên - chính là mình. Tôi đã bị đạo diễn Đặng Nhật Minh mắng và tuyên bố cắt vai. Tuy vậy, tôi vẫn được một quay phim động viên quay nốt phân cảnh của mình, với hy vọng mong manh đạo diễn đổi ý….. 

Đây vừa là kỉ niệm buồn, những cũng là kí ức không bao giờ tôi quên. Mãi sau này khi trở thành đạo diễn, tôi đã nghĩ lại chính câu chuyện của mình và hiểu rằng vì sao đạo diễn có những cơn nóng giận như thế là chính xác. Bởi vì một người đạo diễn khi ra đoàn làm phim, nếu diễn viên đến muộn, không tập trung vào vai hoặc không kỷ luật thì tôi cũng không chấp nhận được. Khi đó tôi mới hiểu tôi đã vô kỷ luật như thế nào trong vai diễn của mình…", NSƯT Hữu Mười kể.

NSƯT Hữu Mười

Về phía đạo diễn Đặng Nhật Minh, ông chia sẻ: "Anh Hữu Mười là một diễn viên giỏi, thời đó mới đi học ra. Trước đó anh Hữu Mười đã đóng vai thầy giáo trước đó. Tôi không muốn lặp lại, tôi muốn có cái gì đó mới. Khi anh ấy vào vai rồi thì tôi thấy khó có ai thay thế được anh ấy.

Tôi ấn tượng nhất cái ảnh anh ấy đứng trong đám người, để xem vở chèo. Khuôn mặt anh ấy lúc đó cảm động, khuôn mặt hay quá. Bây giờ tôi cũng không quên được gương mặt ấy, không diễn gì cả mà tất cả trong con mắt. Chỉ một mình anh ấy hiểu vì sao nhân vật Duyên lại bỏ dở vở chèo này".

Đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh có sự nghiệp sáng tác với nhiều tác phẩm nổi bật. Bộ phim truyện đầu tiên của ông là "Những ngôi sao biển" (1973), nhưng chưa được nhiều người biết đến. Ông bắt đầu nổi tiếng từ phim truyện "Thị xã trong tầm tay" về những đổ nát hữu hình trong cuộc sống và vô hình trong tâm hồn sau chiến tranh biên giới phía bắc (1983, Bông Sen vàng Liên hoan phim Việt Nam).

Bộ phim đưa tên tuổi của Đặng Nhật Minh nổi danh trong và ngoài nước là "Bao giờ cho đến tháng Mười" (1984, Bông Sen vàng Liên hoan phim Việt Nam, Giải Đặc biệt của Ban giám khảo Liên hoan phim quốc tế Hawaii, Top 18 bộ phim châu Á xuất sắc nhất mọi thời đại theo bình chọn của CNN).

Đạo diễn Đặng Nhật Minh

Ông cũng là người hiếm hoi trong làng điện ảnh hầu như chỉ làm phim dựa trên kịch bản do chính mình viết. "Khi tìm đề tài tôi đã nghĩ đề tài chiến đấu chỉ nói về người ở mặt trận, còn biết bao con người, thân phận sống ở nông thôn, hậu phương nên tôi nghĩ mình làm thử phim nói về điều đó. Tất cả là sự tích lũy của tôi khi sống ở nông thôn trong thời kì sơ tán". 

Ông cũng cho rằng mỗi bộ phim là lời tâm sự ông muốn gửi gắm đến với khán giả. "Xem phim của tôi, nhiều người nước ngoài nhận xét rằng rất Việt Nam. Bởi lẽ, Việt Nam ngay trong máu thịt của tôi rồi", Đạo diễn Đặng Nhật Minh tâm sự.