Kể từ khi “nhá hàng” với những hình ảnh đầu tiên, bộ phim kinh dị "Cám" của đạo diễn Trần Hữu Tấn đã tạo nên cơn sốt trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội. Bên cạnh nội dung và kỹ xảo, một trong những yếu tố gây chú ý nhất của bộ phim chính là phần trang phục đặc sắc. Tuy nhiên, đây cũng là chủ đề gây ra nhiều tranh cãi trong giới chuyên môn và khán giả yêu thích văn hóa truyền thống. Hãy cùng điểm qua một số ý kiến đánh giá từ các chuyên gia về phần trang phục trong "Cám".
Nỗ lực kết hợp đa dạng chất liệu văn hóa
Một trong những điểm được các chuyên gia đánh giá cao là nỗ lực của ekip "Cám" trong việc kết hợp đa dạng các chất liệu văn hóa và trang phục từ nhiều thời kỳ lịch sử Việt Nam. Họa sĩ Ngô Lê Duy, đồng sáng lập một thương hiệu Việt phục nổi tiếng, nhận xét: "Mình phải dành lời khen cho sự cố gắng đưa những chất liệu mỹ thuật, cũng như dạng thức trang phục của nhiều triều đại Việt Nam và kết hợp chúng với nhau".
Theo chia sẻ từ nhà nghiên cứu sử học Phan Thanh Nam - cố vấn lịch sử của bộ phim, ekip "Cám" đã có sự lựa chọn kỹ lưỡng về chất liệu văn hóa dân gian Việt Nam. Khi đưa vào phim, đoàn làm phim đã khai thác phục trang, đạo cụ mang tính chất bản địa đặc trưng của Việt Nam. Điều này tạo nên một thế giới với hệ thống phục trang riêng biệt, vừa mang hơi thở truyền thống vừa có nét hiện đại, phù hợp với bối cảnh giả tưởng của câu chuyện Tấm Cám.
Họa sĩ Ngô Lê Duy cũng nhấn mạnh ý nghĩa của việc này: "Điều này góp phần đưa những phong cách ăn mặc mà khán giả Việt Nam trước giờ hiếm khi được xem trên màn ảnh đến gần hơn với văn hóa đại chúng trong thời điểm hiện tại". Đây có thể xem là một bước tiến trong việc quảng bá văn hóa truyền thống Việt Nam thông qua nghệ thuật điện ảnh.
Một điểm sáng khác được các chuyên gia ghi nhận là cách xử lý chất liệu của ekip "Cám" để tạo ra những bộ trang phục có cảm giác chân thực, như thể đã được sử dụng thực sự. Họa sĩ Ngô Lê Duy nhận xét: "Việc xử lý chất liệu để tạo ra một bộ trang phục 'đã được sử dụng' mang tính con người hơn là một điểm sáng của trang phục phim đã làm tốt từ 'Tết Ở Làng Địa Ngục' hay 'Kẻ Ăn Hồn'".
Điều này cho thấy sự tiến bộ trong kỹ thuật làm phục trang của điện ảnh Việt Nam, khi các nhà thiết kế không chỉ tập trung vào việc tạo ra những bộ trang phục đẹp mắt, mà còn chú trọng đến tính chân thực và sự hài hòa với bối cảnh của phim. Việc này góp phần tăng tính thuyết phục cho thế giới được xây dựng trong "Cám", giúp khán giả dễ dàng đắm chìm vào câu chuyện hơn.
Những thách thức trong quá trình sản xuất cần phải thẳng thắn nhìn nhận
Tuy nhiên, chính sự đa dạng trong việc kết hợp trang phục từ nhiều thời kỳ khác nhau cũng gây ra không ít tranh cãi. Thạc sĩ Nguyễn Đức Bình, Chủ nhiệm CLB Đình Làng Việt, chia sẻ: "Bối cảnh phim Cám người xem khó xác định là thời nào. Do đó tôi phân vân một điều rằng, trang phục của phim Cám là đang trộn lẫn trang phục của các loại, các thời với nhau mà không phải trang phục ở một giai đoạn cụ thể nào".
Điều này có thể gây ra sự khó hiểu cho một số khán giả, đặc biệt là những người am hiểu về lịch sử và văn hóa truyền thống Việt Nam. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng "Cám" là một tác phẩm thuộc thể loại giả tưởng, dựa trên câu chuyện cổ tích Tấm Cám vốn chưa được xác định rõ niên đại. Do đó, việc kết hợp các yếu tố từ nhiều thời kỳ có thể được xem là một sự sáng tạo nghệ thuật của ekip làm phim.
Họa sĩ Ngô Lê Duy cũng nhấn mạnh điểm này: "Vì bối cảnh của câu chuyện là giả tưởng - vì thế sẽ rất khắt khe nếu chúng ta bắt bẻ về độ đúng hay sai của phục trang hay thậm chí bối cảnh xã hội của câu chuyện".
Mặc dù có nhiều nỗ lực, phần trang phục của "Cám" vẫn còn một số điểm chưa thực sự hoàn hảo. Thạc sĩ Nguyễn Đức Bình nhận xét: "Nhiều bộ phim cổ trang của Việt Nam hiện nay đang rơi vào tình trạng: tuy nhà sản xuất, đạo diễn... cố gắng thực hiện tốt nhưng phần phục trang lại bị may rối, ẩu, qua loa, thiếu tinh tế, nếu xem trên màn ảnh rộng thì các nhược điểm này khán giả sẽ thấy rõ".
Họa sĩ Ngô Lê Duy cũng chỉ ra một số thách thức mà ekip "Cám" phải đối mặt: "Ngành phục trang cổ trang Việt Nam ở giai đoạn này chưa thực sự xây dựng được một bộ máy lớn mạnh và để làm phục trang phim điện ảnh khác rất nhiều với phục hưng trang phục cổ để trưng bày. Ngoài ra còn khó khăn trong việc tìm kiếm nghệ nhân hay các làng nghề có thể thể hiện rõ được tầm nhìn của cố vấn văn hóa và họa sĩ tạo hình".
Điều này cho thấy, mặc dù có nhiều tham vọng và ý tưởng sáng tạo, việc hiện thực hóa chúng trong điều kiện sản xuất của Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức. Đây là một vấn đề chung mà nhiều bộ phim cổ trang hoặc giả tưởng của Việt Nam đang phải đối mặt.
Cám sẽ làm nên chuyện?
Dù còn nhiều ý kiến trái chiều, không thể phủ nhận rằng "Cám" đã tạo ra một bước đột phá trong việc khai thác yếu tố văn hóa truyền thống Việt Nam trên màn ảnh rộng. Họa sĩ Ngô Lê Duy nhận định: "Cám sẽ là một trong những bộ phim Việt Nam mang yếu tố dân gian Việt Nam ra rạp trong thời gian tới, làm đa dạng hơn hệ thống phim điện ảnh mang yếu tố văn hóa Việt và điều này là vô cùng cần thiết".
Để cải thiện chất lượng phục trang trong các dự án tương tự, Nghệ nhân Áo dài Năm Tuyền đã đưa ra một số gợi ý: “Tăng cường sự tham gia của các cố vấn chuyên môn trong suốt quá trình sản xuất, từ khâu lên ý tưởng đến thực hiện. Đầu tư nhiều hơn vào việc tìm kiếm và đào tạo các nghệ nhân, thợ thủ công có khả năng tái hiện chính xác các loại trang phục cổ. Xây dựng một hệ thống tài liệu tham khảo chi tiết về trang phục các thời kỳ trong lịch sử Việt Nam, làm cơ sở cho việc thiết kế và sản xuất. Tăng cường hợp tác giữa các nhà làm phim với các viện bảo tàng, trung tâm nghiên cứu văn hóa để đảm bảo tính chính xác lịch sử.”
Trang phục trong phim "Cám" là một nỗ lực đáng ghi nhận trong việc kết hợp yếu tố truyền thống và hiện đại, tạo nên một thế giới giả tưởng độc đáo mang đậm bản sắc Việt. Mặc dù còn tồn tại một số hạn chế do điều kiện khách quan, nhưng đây có thể xem là một bước tiến quan trọng trong việc đưa văn hóa truyền thống Việt Nam đến gần hơn với khán giả đại chúng thông qua nghệ thuật điện ảnh.
Những tranh cãi xung quanh phần trang phục của "Cám" cũng mở ra nhiều hướng thảo luận thú vị về cách thức khai thác và tái hiện văn hóa truyền thống trong các tác phẩm điện ảnh hiện đại. Đây là cơ hội để các nhà làm phim, các chuyên gia văn hóa và khán giả cùng nhau tìm ra hướng đi phù hợp, vừa đảm bảo tính giải trí, vừa góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc.
Cuối cùng, như lời chia sẻ của đạo diễn Trần Hữu Tấn: "hay dở tính sau, phải đúng trước đã". "Cám" có thể được xem là một thử nghiệm đầy tham vọng, mở đường cho nhiều dự án tương tự trong tương lai. Hy vọng rằng, từ những kinh nghiệm rút ra từ bộ phim này, điện ảnh Việt Nam sẽ có thêm nhiều tác phẩm chất lượng, vừa mang tính giải trí cao, vừa góp phần quảng bá văn hóa truyền thống Việt Nam ra thế giới.
