Đặng Thái Huyền - Dịu dàng và mãnh liệt

Thượng tá, Đạo diễn - NSƯTĐặng Thái Huyền - đạo diễnMưa đỏ-bộ phimxuất sắc của Điện ảnh QĐND chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9 - đã trở thành tâm điểm của giới chuyên môn và công chúng trong những ngày này với biết bao ngưỡng mộ và kỳ vọng.

Xem chuyên đề 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 TẠI ĐÂY

Là nữ đạo diễn hiếm hoi của thế hệ 8X dấn thân với đề tài lịch sử và chiến tranh cách mạng, nhiều năm nay, Đặng Thái Huyền đã khiến nhiều người cảm phục bởi sức làm việc dẻo dai trong môi trường làm phim chiến tranh nhiều khó khăn, khắc nghiệt và thử thách.

Nghề chọn người, đôi khi là số phận

Giữa một nền điện ảnh mà dòng phim chiến tranh đang dần lùi về hậu trường, nơi phần lớn đạo diễn theo đuổi thể loại này là nam giới, Đặng Thái Huyền nổi lên như một điểm sáng hiếm hoi - một nữ đạo diễn dám bước vào địa hạt khốc liệt, phức tạp của điện ảnh chiến tranh.

NSƯT Đặng Thái Huyền tốt nghiệp Thủ khoa khóa 19 Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội năm 2003. Nhưng điều bất ngờ là điện ảnh không phải lĩnh vực chị theo đuổi ngay từ đầu. Khi còn nhỏ, Đặng Thái Huyền từng mơ ước trở thành luật sư, sau này lại trúng tuyển vào khoa Du lịch của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Nhưng chỉ theo học được 1 năm, chị quyết định chuyển sang học điện ảnh vì nghĩ rằng đó sẽ là cơ hội mang nhiều hứa hẹn hơn trong tương lai.

Đạo diễn Đặng Thái Huyền

Năm 2004, khi vừa mới ra trường, Đặng Thái Huyền có cơ duyên được thầy là đạo diễn - NSND Khắc Lợi - mời làm Thư kí đạo diễn cho phim Tiếng cồng định mệnh do Điện ảnh QĐND sản xuất. Đó là một trong những bộ phim chiến tranh có quy mô lớn nhất của điện ảnh Việt Nam lúc bấy giờ và cũng là bộ phim khiến cô gái mới ra trường như Huyền choáng ngợp về sự hoành tráng, đồ sộ và chuyên nghiệp trong khâu sản xuất, dàn dựng.

Đây là một khởi đầu may mắn đối với một người vừa tốt nghiệp như Đặng Thái Huyền. Vị trí Thư kí đạo diễn của bộ phim này được ví như một kỳ thực tập lớn, giúp Đặng Thái Huyền rút ra rất nhiều bài học, kinh nghiệm khi "thực chiến" ở phim trường.

"Nó khó khăn hơn rất nhiều so với hình dung ban đầu của tôi khi học lý thuyết chuyên ngành trên ghế nhà trường. Sau bộ phim ấy, tôi xin về Điện ảnh Quân đội và được lãnh đạo phân công về Xưởng Phim truyện. Chỉ mới kí hợp đồng 6 tháng, tôi đã được tin tưởng giao thực hiện bộ phim truyện đầu tay Đêm vùng biên. Và tại LHP Việt Nam lần thứ 14, Đêm vùng biên đã giành giải Hình ảnh cho quay phim, giải Diễn viên nam xuất sắc. Đây là bước khởi đầu thuận lợi để tôi tiếp tục say mê với những dự án tiếp theo do đơn vị giao. Tôi nghĩ thành công của tôi, bên cạnh sự nỗ lực của cá nhân là nhờ sự động viên tin tưởng của lãnh đạo Hãng và sự dốc lòng, dốc sức hỗ trợ của các đồng chí, đồng đội trong đơn vị" - nữ đạo diễn chia sẻ.

Sau thành công của Đêm vùng biên, cái tên Đặng Thái Huyền tiếp tục được xướng lên tại LHP Việt Nam lần thứ 16 với 6 giải thưởng dành cho bộ phim truyền hình Mười ba bến nước (2009): Phim hay nhất, Đạo diễn xuất sắc nhất, Quay phim xuất sắc nhất, Nam - Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất và Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất... Ở tuổi 30, vinh dự được trao loạt giải thưởng Bông sen vàng, Cánh diều vàng là một vinh dự không mấy ai vượt qua được Đặng Thái Huyền.

Chia sẻ về những thành công đến từ rất sớm, nữ đạo diễn chỉ nhẹ nhàng nói: "Công việc của người đạo diễn phim, đôi khi là nghề chọn người. Đó là số phận"!

Cảnh phim “Người trở về”

Năm 2015, Đặng Thái Huyền trở lại với Người trở về, một bộ phim điện ảnh đánh dấu cột mốc quan trọng trong sự nghiệp của nữ đạo diễn đam mê đề tài chiến tranh cách mạng. Tác phẩm kể về cuộc đời Duyên - một nữ quân y trở về từ chiến trường, mang trong mình nỗi đau mất mát, ký ức ám ảnh và cả sự lạc lõng giữa đời thường. Bộ phim không dựng lại những trận đánh hoành tráng mà tập trung vào thời kỳ hậu chiến, vào những "vết sẹo" không dễ liền lại trong tâm hồn con người.

Tuy nhiên, hành trình đến với thành công ấy không hề dễ dàng. Khi mới lên ý tưởng cho phim, Đặng Thái Huyền đã gặp khó khăn trong việc xin kinh phí, vì nhiều đơn vị sản xuất không tin vào sức hút thương mại của phim chiến tranh, lại do một nữ đạo diễn thực hiện. Chị phải thuyết phục từng bên, chỉnh sửa kịch bản nhiều lần để bảo vệ được thông điệp nhân văn mà chị muốn truyền tải.

Chia sẻ về quá trình làm phim Người trở về, Đặng Thái Huyền cho biết chị đã sụt mất 5kg và đã dốc 200% sức lực của mình để chứng minh những người trẻ như mình có thể làm tốt phim về đề tài chiến tranh cách mạng.

Sự nghiệp phim chiến tranh là tâm huyết

Trong xu hướng làm phim hiện đại, đề tài chiến tranh đang bị "giảm nhiệt" trong khi đó, khán giả ngày càng chuộng những phim giải trí, hành động, tình cảm. Việc thuyết phục nhà đầu tư, nhà phát hành và khán giả ủng hộ một bộ phim chiến tranh - đặc biệt là khi người cầm trịch là phụ nữ - là một hành trình dài và đơn độc.

Không chỉ khó khăn về điều kiện vật chất, Đặng Thái Huyền còn đối mặt với sự hoài nghi từ chính đồng nghiệp trong nghề. Một nữ đạo diễn làm phim chiến tranh - điều này vẫn bị xem là "ngược dòng", bởi nhiều người cho rằng nữ giới không đủ "mắt thép", không đủ quyết đoán, cũng không đủ góc nhìn "chiến binh" để làm thể loại này.

Tuy nhiên, chính sự "khác biệt" ấy lại trở thành điểm mạnh. Trong khi các đạo diễn nam thường khai thác sự hùng tráng, máu lửa của chiến tranh, thì phim của Đặng Thái Huyền lại có cái nhìn nhân văn, sâu sắc về con người, đặc biệt là hình tượng người phụ nữ trong chiến tranh. Đó là một sự bổ sung quý giá, làm giàu thêm ngôn ngữ điện ảnh chiến tranh Việt Nam.

Điều đặc biệt ở Đặng Thái Huyền là sự kết hợp giữa nữ tính và tinh thần chiến đấu. Phim của chị luôn phảng phất chất mềm mại của một người phụ nữ, với những nhân vật đầy nội tâm, nhưng cũng không thiếu sự sắc lạnh khi cần mô tả hiện thực tàn khốc. Chị không tô hồng chiến tranh, cũng không làm nó trở nên bi lụy - mà kể lại bằng sự chân thành, gần gũi.

Sự hiện diện của những nhân vật nữ trong phim của chị không phải để trang trí, mà là chủ thể mang thông điệp sâu sắc. Họ đại diện cho sự hy sinh thầm lặng, cho khả năng hồi sinh sau đổ nát - điều mà chỉ góc nhìn của một người phụ nữ mới có thể truyền tải trọn vẹn.

Cảnh phim “Mưa đỏ” của đạo diễn Đặng Thái Huyền

Trở lại với bộ phim Mưa đỏ đang gây sốt tại các rạp chiếu trong những ngày này. Đây là bộ phim chiến tranh có quy mô lớn nhất của Điện ảnh Quân đội trong khoảng 20 năm trở lại đây.

Toàn bộ bối cảnh được dựng lại dựa trên tư liệu thực tế, từ địa hình khốc liệt đến từng bức tường thành đổ nát. Phim trường được xây dựng bên dòng sông Thạch Hãn, phục dựng quy mô Thành cổ Quảng Trị. Đặc biệt, thời gian thực hiện bộ phim là 81 ngày - trùng khớp với 81 ngày đêm lịch sử bảo vệ thành cổ. Đáng chú ý, Mưa đỏ không sử dụng hình ảnh tư liệu mà chỉ dùng cảnh quay thực địa và kỹ xảo điện ảnh hiện đại. 

"Thời điểm chúng tôi bấm máy cũng là mùa mưa, mưa triền miên và rất lạnh về đêm. Hơn nữa, đặc thù của một bộ phim chiến tranh là ê kíp rất đông, rất nhiều tổ, đội... đông hơn các đoàn phim thông thường rất nhiều. Những cảnh bộ đội vượt sông thì cả ê-kíp chúng tôi cũng phải lội sông giữa cái lạnh và mưa. Lo cho tất cả mọi người cùng khỏe mạnh để phim về đích đúng hạn không phải điều dễ dàng" - đạo diễn Đặng Thái Huyền chia sẻ.

Không kể được hết những khó khăn, vất vả của một đạo diễn làm phim chiến tranh. Nữ đạo diễn chỉ bày tỏ: "Quay xong Mưa đỏ, chưa biết phim thành công hay không nhưng sau đây có lẽ tôi sẽ không sợ làm bất kỳ bộ phim nào. Bởi những gì cực khổ nhất, thử thách nhất, áp lực nhất, căng thẳng nhất thì tôi đã trải qua rồi".

Trong một nền điện ảnh còn nhiều khó khăn như Việt Nam, đặc biệt là ở mảng phim chiến tranh, sự có mặt của Đặng Thái Huyền giống như một cánh én ngược gió. Chị không ồn ào, không phô trương, lặng lẽ cống hiến, lặng lẽ bước tiếp, chị đã và đang trở thành biểu tượng cho sự kiên định, đam mê làm nghề trong lớp đạo diễn sung sức.

Chị từng nói: "Phim chiến tranh không phải là quá khứ, mà là tấm gương để hiện tại soi vào". Chính bằng niềm tin ấy, chị đã dấn thân, đã viết nên những khúc tráng ca điện ảnh theo cách rất riêng - vừa dịu dàng vừa mãnh liệt, như chính con người chị.