Mỗi sáng, anh Hùng và vợ chở con gái 3 tuổi đến trường mầm non rồi cùng nhau đi ăn sáng, cà phê. La cà ở quán hơn 30 phút, anh mới chở vợ đến công ty rồi vào làm. Căn hộ họ đang thuê cách chỗ làm của hai vợ chồng chỉ hơn một km, gần trường con học nên chưa từng phải chịu cảnh tắc đường.
"Ở nhà thuê chúng tôi không phải tiết kiệm để trả nợ. Vợ chồng đi làm, con gái đi học gần đỡ tốn chi phí đi lại nên thu nhập vẫn còn dư để tích lũy và mỗi năm du lịch vài lần", anh Hùng nói.
Nhờ vậy mà cặp vợ chồng mua được miếng đất trị giá một tỷ đồng ở quê bốn năm trước. Anh cũng dành một khoản hơn 300 triệu đầu tư vào một nhà hàng của người thân. Nếu dồn tất cả các khoản, kèm vay mượn họ hàng, họ có hơn 2 tỷ đồng, chỉ phải vay khoảng một tỷ đồng mua căn hộ cách nơi ở hiện tại 8 km.
Năm ngoái, khi giá bất động sản leo thang, vợ giục anh Hùng vay mượn thêm để có nhà. Nhưng quan điểm của người chồng ''vay nợ để mua nhà là mua gánh nặng''.
''Giá căn hộ quá ảo so với giá trị thực, mua là khổ'', anh nói.
Người tham quan dự án bất động sản ở Hà Nội, tháng 3/2025. Ảnh: Phạm Nga
Trái ngược với quan điểm của anh Hùng, vợ chồng chị Thanh Thủy, 29 tuổi, ở Hà Đông thắt lưng buộc bụng, "bằng mọi giá phải mua nhà để ổn định cuộc sống". Hiện tại, họ phải trả nợ gần 10 triệu đồng, cả gốc và lãi mỗi tháng, lại nuôi hai con nhỏ, trong khi tổng thu nhập cố định chỉ 30 triệu đồng.
Sau hơn ba năm ở trọ, năm ngoái họ quyết định mua căn hộ cũ 60 m2 với giá 2,7 tỷ đồng bằng tiền tích lũy, vay mượn người thân và ngân hàng.
Để tiết kiệm chi phí sinh hoạt, sớm trả hết nợ, chị Thủy nhờ bố mẹ thực phẩm ở quê. Họ không bao giờ đi cà phê, quán xá hay du lịch mà chỉ thỉnh thoảng thay đổi không khí bằng cách về quê hoặc ra các điểm vui chơi miễn phí như công viên, trung tâm thương mại.
Thanh Thủy đi làm 8 tiếng một ngày, kiêm nội trợ, đưa đón con, dành thời gian để chồng làm ba công việc một lúc tăng thu nhập. ''Chỉ vài tháng sau mua nhà mà tôi thấy tóc chồng bạc phân nửa vì lo và cày cật lực'', chị nói. Có lần chị phải vay chỗ nọ, đặt chỗ kia vì người thân cho vay đột ngột lấy lại.
Nhưng Thủy cho rằng đó là đánh đổi xứng đáng để có ngôi nhà mơ ước ở thành phố và tương lai ổn định. ''Mua nhà cũng giúp chúng tôi có động lực tiết kiệm, tăng thu nhập'', chị nêu quan điểm.
Các con chị Thủy vui chơi trong nhà riêng, ở Hà Đông, Hà Nội, tháng 3/2025. Ảnh nhân vật cung cấp
Quan điểm của gia đình chị Thanh Thủy trùng với ý kiến của 62% độc giả VnExpress, chọn phương án mua nhà nếu có khoảng 2 tỷ đồng.
Trên các diễn đàn mạng xã hội, chủ đề "vay nợ mua nhà hay đi thuê để thảnh thơi" được thảo luận sôi nổi, nhất là trong khi giá bất động sản ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP HCM tăng liên tục.
PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cho rằng chọn ở thuê hay chấp nhận tiết kiệm trả nợ mua nhà phụ thuộc nhiều yếu tố như tài chính, mục tiêu và quan điểm sống.
Trong quan niệm truyền thống, ngôi nhà có ý nghĩa sâu sắc với người Việt, không chỉ là tài sản vật chất mà còn là biểu tượng của thành công, sự trưởng thành và mang đến cảm giác an toàn. Người Việt Nam truyền thống cũng muốn có nhà để truyền lại cho con cháu.
''Sở hữu nhà giúp ổn định cuộc sống để tập trung cho sự nghiệp, thay vì trả tiền thuê, nhiều người vay mua để đầu tư vào tài sản của chính mình'', ông nói.
Nhưng giá nhà đang tăng quá cao khiến nhiều gia đình lo ngại áp lực tài chính. Họ cũng muốn ưu tiên sự linh hoạt, dùng tiền đầu tư trải nghiệm cuộc sống, phát triển sự nghiệp. Hiện nay, công việc nhiều biến động, thuê nhà cũng giúp linh hoạt nếu phải chuyển đổi.
''Mua hay thuê nhà không quan trọng bằng việc có chiến lược tài chính phù hợp với điều kiện và mục tiêu của từng người'', ông nói.
Bảng phân bổ thặng dư (khi dư 10-20 triệu đồng) mỗi tháng, cho các gia đình trẻ do FIDT tư vấn. Ảnh: FIDT
Nếu muốn mua nhà, ông Long khuyến cáo phải cân nhắc tài chính cá nhân, bao gồm thu nhập, khoản tiết kiệm và khả năng trả nợ. Xem xét lãi suất ngân hàng và các gói vay phù hợp để không bị áp lực tài chính. Chọn vị trí có tiềm năng tăng giá trị lâu dài, tiện ích xung quanh phù hợp với nhu cầu.
''Nếu chưa đủ tài chính, có thể thuê nhà một thời gian để tích lũy thêm hoặc tìm các chương trình hỗ trợ mua nhà'', ông lưu ý.
Đồng quan điểm, ông Ngô Thành Huấn, CEO Công ty Tư vấn đầu tư và Quản lý tài sản FIDT cho rằng các gia đình trẻ cần xác định rõ hồ sơ rủi ro (risk profile) khi đưa ra các quyết định mua nhà. Hồ sơ rủi ro bao gồm hai yếu tố chính: khả năng chịu đựng rủi ro (risk tolerance) và khẩu vị rủi ro (risk appetite).
Khả năng chịu đựng rủi ro là yếu tố khách quan, khó thay đổi nhanh chóng, phụ thuộc vào các yếu tố như sự ổn định thu nhập, nhu cầu chi tiêu, mức độ tài sản tích lũy, đòn bẩy tài chính (nợ vay), nguồn bảo vệ tài chính (quỹ dự phòng, bảo hiểm) và tài sản thừa kế tiềm năng.
Khẩu vị rủi ro là yếu tố chủ quan, phản ánh mức độ yêu thích mạo hiểm của mỗi người. Nó hình thành từ kiến thức và kinh nghiệm đầu tư (cả trực tiếp lẫn gián tiếp qua thông tin từ truyền thông, bạn bè, đồng nghiệp), và có thể thay đổi theo sự cập nhật và hiểu biết thêm về đầu tư.
Với hồ sơ rủi ro thận trọng, các gia đình nên tập trung vào các kênh đầu tư an toàn như vàng và tiền gửi ngân hàng. Sau khi tích lũy một khoản vốn, khi lãi suất cao, có thể cân nhắc vay với tỷ lệ vay thấp nếu thu nhập ổn định.
Đối với gia đình có hồ sơ rủi ro cân bằng, khi chưa đủ vốn mua nhà, có thể xem xét đầu tư chứng khoán, đặc biệt là qua các chứng chỉ quỹ mở trong giai đoạn kinh tế phục hồi (2025-2026). Sau khi tích lũy đủ vốn, có thể cân nhắc vay với tỷ lệ vay thấp nếu thu nhập ổn định.
Với gia đình có hồ sơ rủi ro tăng trưởng, nếu nhu cầu nơi ở chưa quá cấp thiết, có thể ưu tiên đầu tư bất động sản. Qua một vài năm, khi thị trường bất động sản ở các vùng trung tâm ổn định và tăng trưởng tốt, có thể dịch chuyển từ bất động sản đầu tư thành bất động sản để ở.
Tham khảo các lời khuyên của chuyên gia, anh Hùng nhận thấy nếu mình cố mua nhà sẽ phải đánh đổi quá nhiều. Anh dự tính sẽ ở lại Hà Nội thêm chục năm nữa để kiếm tiền. Khi đủ tài chính, họ về quê, xây nhà trong mảnh đất rộng hơn 500 m2 bố mẹ để lại, sống thảnh thơi đến hết đời.
Phạm Nga
