Heather Mitchell, một phụ nữ nghỉ hưu tại Arizona, dùng điện thoại Samsung Galaxy A71 hơn sáu năm nhưng vẫn chưa định mua mới. "Tôi thường giữ điện thoại đến khi không còn lựa chọn nào khác. 26 năm qua, đây mới là chiếc thứ 5 của tôi", bà nói và cho biết dù gặp một số trục trặc, máy vẫn hoạt động khá ổn và việc mua thiết bị khác lúc này rất tốn kém.
Các hãng điện thoại thường tung ra sản phẩm mới mỗi năm, nhưng tốc độ lên đời thiết bị của người tiêu dùng đang giảm dần. Theo khảo sát hồi tháng 9 của Reviews.org, thực hiện trên 1.000 người trưởng thành tại Mỹ về điện thoại di động, thời gian sử dụng trung bình trước khi thay mới là 29 tháng. Chu kỳ này dài hơn đáng kể so với mức trung bình 22 tháng vào năm 2016.
Người tiêu dùng trả trung bình 634,35 USD cho điện thoại, thấp hơn so với giá niêm yết của đa số mẫu cao cấp mới, như iPhone 17 là 799-1.199 USD, Galaxy S25 giá 800-1.300 USD. Mẫu điện thoại Apple được sử dụng phổ biến nhất là iPhone 13, ra mắt 4 năm trước.
Theo khảo sát của công ty nghiên cứu thị trường CIRP, khoảng 1/3 người mua iPhone ở Mỹ năm 2024 dùng một mẫu điện thoại từ ba năm trở lên. Trong phỏng vấn với CNBC năm ngoái, Hans Vestberg, khi đó là CEO Verizon, cũng cho biết, khách hàng giữ điện thoại hơn 36 tháng thay vì nâng cấp thường xuyên hơn như trước.
"Tôi vẫn nhớ thời mọi người đổi điện thoại hàng năm. Đó là khoảng thời gian đầy thú vị", ông nói.
iPhone 13, mẫu điện thoại ra mắt 4 năm trước, vẫn được nhiều người sử dụng. Ảnh: Tom's Guide
Việc tận dụng tối đa tuổi thọ thiết bị có thể giúp tiết kiệm tiền trong ngắn hạn. Tuy nhiên về lâu dài, điều này có thể gây thiệt hại cho nền kinh tế, nhất là khi tình trạng "ôm đồ cũ" xảy ra ở cấp độ doanh nghiệp.
Theo nghiên cứu của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) hồi tháng 10, cứ mỗi năm trì hoãn nâng cấp thiết bị, các công ty sẽ giảm năng suất 0,33%. Một số chuyên gia đồng tình, năng suất giảm là hậu quả không mong muốn khi cá nhân và doanh nghiệp cố giữ lại đồ công nghệ lỗi thời. "Hãy nghĩ xem tốc độ Internet đã thay đổi thế nào hơn một thập kỷ qua. Những năm 2010, tốc độ 100 Mbps được coi là nhanh và rất tốt. Chỉ 10 năm sau, chúng ta vận hành ở tốc độ 1.000 Mbps, gấp khoảng 10 lần", Cassandra Cummings, CEO công ty thiết kế điện tử Thomas Instrumentation, cho biết.
Theo Cummings, vận hành ở tốc độ cao hơn đòi hỏi phần cứng hiện đại hơn mà nhiều thiết bị cũ không thể đáp ứng. Chúng được thiết kế khi chưa ai hình dung được tốc độ nhanh hơn nhiều sẽ trở nên phổ biến. Điều này cũng ảnh hưởng đến mạng lưới chung. "Hạ tầng di động và Internet phải vận hành theo kiểu 'tương thích ngược' để hỗ trợ những thiết bị cũ, chậm. Các mạng thường phải giảm tốc để phù hợp với thiết bị chậm nhất", Cummings giải thích.
Theo Futurism, doanh nghiệp cũng cần người tiêu dùng chi tiêu mạnh tay để duy trì hoạt động. Instant Pot, công ty bán nồi nấu chậm từng được ưa chuộng, nộp đơn xin phá sản năm 2023 sau khi doanh số sụt giảm. Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ là sản phẩm quá bền, khiến khách hàng không có nhu cầu mua chiếc khác.
Najiba Benabess, trưởng khoa kinh doanh thuộc Đại học Neumann, nhận định các doanh nghiệp nhỏ mất đi nhiều giờ quý giá mỗi năm do hệ thống chậm, tạo ra "lực cản năng suất". Ở quy mô quốc gia, điều này tương đương tổn thất hàng tỷ USD và giảm năng lực đổi mới. "Việc giữ thiết bị lâu hơn có vẻ hợp lý về mặt tài chính hoặc môi trường, nhưng chi phí ẩn là động lực kinh tế và sức cạnh tranh lặng lẽ xói mòn", bà nói thêm.
Thiết bị lạc hậu khiến các công ty giảm năng suất, tăng số giờ làm thêm vô ích, không thể đa nhiệm và đổi mới. Theo nghiên cứu năm ngoái về nơi làm việc của Diversified, nhà cung cấp giải pháp công nghệ toàn cầu, 24% nhân viên làm việc muộn hoặc làm thêm giờ do vấn đề liên quan đến công nghệ lạc hậu, trong khi 88% cho rằng công nghệ kém đã kìm hãm sự đổi mới. Jason Kornweiss, Phó chủ tịch phụ trách dịch vụ tư vấn tại Diversified, cho rằng năm nay số liệu vẫn chưa được cải thiện.
Nhân viên làm việc trong một văn phòng ở Mỹ. Ảnh: MPR News
Một số nhà sản xuất đang tìm cách thuyết phục người tiêu dùng bỏ điện thoại cũ để mua mới và AI có thể là bước ngoặt trong thời gian tới. Dù vậy, Cummings thừa nhận việc thay thiết bị rất tốn kém. Bà cho biết, nhiều công ty, nhất là công ty nhỏ, và cá nhân không đủ tiền để liên tục nâng cấp. Để việc chuyển đổi nhẹ nhàng hơn, bà cho rằng nên có thiết kế dạng module hoặc dễ sửa chữa. Khi đó, người dùng có thể cải thiện thiết bị theo từng phần thay vì phải mua mới hoàn toàn.
Theo Kornweiss, chính sách sử dụng thiết bị cá nhân có thể là giải pháp cho các doanh nghiệp chậm nâng cấp, cho phép các cá nhân sử dụng thiết bị tốt hơn của mình tại công ty. Thuê là một lựa chọn khác nếu doanh nghiệp không muốn mua hàng loạt thiết bị mới và nhanh lỗi thời.
Trong khi đó, Steven Athwal, điều hành cửa hàng The Big Phone Store (Anh) chuyên về điện thoại tân trang, lại nhìn thấy cơ hội từ làn sóng ngại mua đồ mới. Athwal nhận định, số năm sử dụng không phải vấn đề, mà là độ trễ của thiết bị, khi doanh nghiệp và người dùng đang cố xử lý công việc hiện đại bằng phần cứng cũ. "Bộ xử lý chậm, phần mềm lỗi thời, pin chai ở thiết bị cũ gây lãng phí năng lượng và xuống tinh thần", ông nói với CNBC.
Athwal nhận định, khi người dùng giữ laptop hay điện thoại 5-6 năm, thị trường sửa chữa và tân trang sẽ trở thành một phần tích cực của nền kinh tế. Tuy nhiên, tại châu Âu, Mỹ và nhiều khu vực trên thế giới, thị trường này chưa phát triển.
"Nếu chính phủ và các hãng công nghệ lớn hỗ trợ tốt hơn, thiết bị cũ có thể trở thành một phần của nền kinh tế tuần hoàn bền vững", Athwal cho biết, gợi ý tăng tuổi thọ đồ cũ bằng cách kéo dài hỗ trợ phần mềm, tăng khả năng tiếp cận linh kiện và coi hoạt động sửa chữa như một dạng hạ tầng. "Đó là cách loại bỏ nhu cầu thay mới liên tục: không cần thúc ép nâng cấp, gây áp lực tài chính cho cả doanh nghiệp lớn và nhỏ".
Thu Thảo tổng hợp
