Thông tin được PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, chia sẻ với VnExpress ngày 5/3. Ông cho biết hiện Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC) đã hoàn thành nhiều bước quan trọng trong dự án LOTUSat-1. Vệ tinh đã được chế tạo xong vào tháng 2/2024 tại Nhật Bản và hiện sẵn sàng để phóng lên quỹ đạo. Hệ thống mặt đất tại Trung tâm Vũ trụ Việt Nam và công tác đào tạo nhân lực vận hành vệ tinh cũng đã hoàn thành vào tháng 11/2024.
Theo kế hoạch, vệ tinh LOTUSat-1 được phóng lên quỹ đạo vào tháng 2/2025. Tuy nhiên đến nay, lịch phóng cụ thể vẫn chưa xác định do vụ thử nghiệm tại mặt đất của tên lửa Epsilon-S không thành công vào ngày 26/11/2024. "Phía Nhật Bản đang cân nhắc giữa việc tiếp tục sử dụng Epsilon-S sau khi khắc phục hoặc chuyển sang một loại tên lửa khác. VNSC đang phối hợp chặt chẽ với các đối tác Nhật Bản để sớm thu xếp lịch phóng, đảm bảo vệ tinh đi vào hoạt động trên quỹ đạo trong thời gian sớm nhất". PGS Tuấn cho biết.
Tại tọa đàm với các tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Nhật Bản ngày 1/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị phía Chính phủ, doanh nghiệp Nhật Bản tiếp tục quan tâm, thúc đẩy triển khai nhanh các dự án hợp tác trọng điểm, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao, mang tính biểu tượng trong quan hệ hai nước. Điển hình như dự án hợp tác phóng vệ tinh vào quỹ đạo năm 2025.
Các kỹ sư của Việt Nam tham gia chế tạo vệ tinh. Ảnh: VNSC
Ông Tuấn cho biết, trong toàn bộ quá trình chế tạo và vận hành vệ tinh LOTUSat-1, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam đã tham gia sâu vào các khâu then chốt nhằm tiếp nhận và từng bước làm chủ công nghệ vũ trụ tiên tiến. Một đội ngũ kỹ sư và chuyên gia của Việt Nam được cử đến Nhật Bản để theo dõi toàn bộ quá trình thiết kế, lắp ráp và thử nghiệm vệ tinh trong các môi trường giả lập, từ giai đoạn phóng đến hoạt động trong không gian vũ trụ.
PGS Tuấn nhìn nhận, đây là cơ hội quý để đội ngũ VNSC tiếp thu kinh nghiệm thực tiễn trong môi trường sản xuất công nghiệp quy mô lớn và nâng cao kiến thức chuyên sâu. Việc chế tạo vệ tinh LOTUSat-1 đặt nền móng cho việc thực hiện Chiến lược phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ vũ trụ đến năm 2030; nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, tận dụng kinh nghiệm từ LOTUSat-1 để tiến tới tự chủ hơn trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
Tại Việt Nam, hệ thống mặt đất được xây dựng tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Hà Nội, bao gồm anten mặt đất đường kính 9,3 m để thu nhận tín hiệu, trung tâm điều khiển và vận hành vệ tinh và trung tâm xử lý dữ liệu vệ tinh. VNSC đã tiếp nhận công nghệ từ Nhật Bản để vận hành hệ thống này, đảm bảo thu thập và xử lý dữ liệu hiệu quả. Khi LOTUSat-1 hoạt động trên quỹ đạo, cán bộ của Trung tâm sẽ sử dụng hệ thống mặt đất này để điều khiển vệ tinh thực thi các nhiệm vụ được đặt hàng bởi các người dùng, trước mắt trọng tâm là các bộ, ngành, cơ quan thuộc Chính phủ. Dữ liệu từ vệ tinh sẽ được xử lý nhanh chóng, cung cấp thông tin chính xác cho các cơ quan chức năng, hỗ trợ người dân ứng phó kịp thời với các tình huống khẩn cấp và phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc gia.
PGS Tuấn cho biết, sau khi LOTUSat-1 được phóng thành công và đi vào hoạt động, VNSC đã chuẩn bị kế hoạch khai thác vệ tinh này, hệ thống mặt đất tại Trung tâm Vũ trụ Việt Nam sẽ đảm bảo vệ tinh vận hành ổn định, cung cấp dữ liệu chất lượng cao để hỗ trợ các cơ quan chức năng đưa ra quyết định kịp thời.
Vệ tinh LOTUSat-1 được chế tạo tại Nhật Bản. Ảnh: VNSC
Vệ tinh LOTUSat-1 thuộc dự án "Phòng chống thiên tai và biến đổi khí hậu sử dụng vệ tinh quan sát Trái Đất". Dự án được khởi công tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, Hà Nội từ tháng 9/2012, sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản và vốn đối ứng của Việt Nam.
LOTUSat- 1 có trọng lượng 600 kg, là vệ tinh công nghệ radar mới nhất với nhiều ưu điểm như phát hiện các vật thể kích thước từ 1 m trên mặt đất, khả năng quan sát cả ngày lẫn đêm. Vệ tinh LOTUSat-1 sẽ chụp ảnh và cung cấp các thông tin chính xác để ứng phó giảm thiểu tác động của thảm họa thiên nhiên, biến đổi khí hậu, quản lý nguồn tài nguyên và giám sát môi trường.
Để khai thác hiệu quả vệ tinh LOTUSat-1, hồi tháng 11/2023 GS.VS Châu Văn Minh, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) và GS Yamakawa Hiroshi, Chủ tịch Cơ quan Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) đã ký thỏa thuận thực hiện nghiên cứu khả thi trong hợp tác khoa học thuộc lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
Theo hợp tác này, hai bên chia sẻ các kinh nghiệm vận hành khai thác vệ tinh LOTUSat-1 trên quỹ đạo, kinh nghiệm vận hành Trung tâm Vũ trụ Việt Nam và tìm phương án chia sẻ dữ liệu ảnh vệ tinh.
Việt Nam và Nhật Bản bắt đầu hợp tác trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ từ năm 2006. Dưới sự hỗ trợ của JAXA, các kỹ sư của VAST đã nghiên cứu, chế tạo ba vệ tinh siêu nhỏ "Made in Viet Nam" gồm PicoDragon, Nano Dragon và MicroDragon và đã được JAXA hỗ trợ phóng thành công vào quỹ đạo.
Bảo Chi
