Ngày 15/5, Trung Quốc phóng 12 vệ tinh đầu tiên cho chòm máy tính không gian, hệ thống có thể cạnh tranh với các siêu máy tính mạnh nhất trên mặt đất khi triển khai đầy đủ. Mỗi vệ tinh trang bị hệ thống tính toán thông minh và đường truyền liên lạc liên vệ tinh, được lên quỹ đạo bằng tên lửa Trường Chinh 2D từ Trung tâm phóng vệ tinh Tửu Tuyền.
Theo Interesting Engineering, cụm vệ tinh nằm trong Chòm vệ tinh điện toán Tam thể, cơ sở hạ tầng trong không gian đang được Phòng thí nghiệm Chiết Giang phát triển. Khi hoàn thành, chòm vệ tinh sẽ hỗ trợ xử lý dữ liệu thời gian thực trên quỹ đạo với tổng năng lực tính toán 1.000 POPS, tương đương một tỷ tỷ phép tính mỗi giây. Trong khi đó, siêu máy tính mạnh nhất thế giới El Capitan tại Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Livermore ở California (Mỹ) đạt hiệu suất 1,72 exaflop, tức 1,72 tỷ tỷ phép tính mỗi giây.
Tên lửa Trường Chinh 2D chở loạt vệ tinh xây dựng siêu máy tính lên quỹ đạo. Ảnh: Xinhua
Jonathan McDowell, nhà sử học không gian kiêm nhà thiên văn học tại Đại học Harvard, cho biết ý tưởng điện toán đám mây không gian đang rất thịnh hành. Theo ông, trung tâm dữ liệu trên quỹ đạo có thể sử dụng năng lượng mặt trời và tỏa nhiệt ra không gian, giảm nhu cầu năng lượng và khí thải chứa carbon. Trung Quốc, Mỹ và châu Âu có thể sẽ triển khai những trung tâm như vậy trong tương lai.
Các trung tâm dữ liệu toàn cầu có thể tiêu thụ hơn 1.000 TWh điện mỗi năm vào 2026, tương đương toàn bộ lượng điện tiêu thụ của Nhật Bản, theo ước tính của Cơ quan Năng lượng Quốc tế. Làm mát những cơ sở này đòi hỏi lượng nước khổng lồ. Chỉ riêng năm 2022, Google sử dụng 19,7 tỷ lít làm mát trung tâm dữ liệu. Trong hoàn cảnh chi phí tài nguyên tăng cao, xử lý dữ liệu trên Trái Đất bộc lộ rõ nhược điểm. Thông thường, vệ tinh thu thập dữ liệu trong không gian nhưng phải gửi về Trái Đất xử lý, bị hạn chế bởi trạm mặt đất và băng thông có sẵn. Do đó, chưa đến 10% dữ liệu đã thu thập được gửi về Trái Đất.
Theo Guangminh Daily, mỗi vệ tinh trong số 12 vệ tinh của Trung Quốc có thể xử lý 744 nghìn tỷ phép toán mỗi giây. Được kết nối bằng đường truyền laser tốc độ cao với tốc độ truyền dữ liệu đến 100 gigabit mỗi giây, mạng lưới ban đầu cung cấp tổng công suất tính toán 5 POPS và 30 terabyte lưu trữ. Các vệ tinh cũng trang bị mô hình AI dùng trong không gian với 8 tỷ tham số, có thể xử lý dữ liệu vệ tinh thô trực tiếp trên quỹ đạo. Chúng sẽ được sử dụng để thử nghiệm khả năng như liên lạc laser xuyên quỹ đạo và quan sát thiên văn.
Phòng thí nghiệm Chiết Giang, được chính quyền tỉnh Chiết Giang hỗ trợ, dẫn đầu việc xây dựng máy tính AI tích hợp vào mô hình không gian thúc đẩy khả năng tính toán của chòm vệ tinh. Guoxing Aerospace, có trụ sở tại Thành Đô, chịu trách nhiệm phát triển nền tảng vệ tinh thông minh và giám sát lắp ráp vệ tinh. Trong khi đó, HiStarlink, công ty khởi nghiệp chuyên về liên lạc laser, tạo cổng quang học tốc độ cao cho phép truyền dữ liệu giữa các vệ tinh trong mạng lưới.
Space News nhận định bước đi này được kỳ vọng là sự khởi đầu của điện toán đám mây không gian. Khả năng giảm tắc nghẽn trong việc truyền dữ liệu từ không gian có nhiều tác động kinh tế, khoa học và quân sự tiềm năng. Mỹ và châu Âu đã thử nghiệm điện toán biên trong không gian, nhưng nỗ lực của Trung Quốc đánh dấu lần đầu tiên một chòm vệ tinh AI được xây dựng có mục đích ở quy mô lớn.
An Khang (Tổng hợp)
