Ngày 28/10, ông Lê Đình Phương, Giám đốc Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, cho biết loài chuột chũi mới được phát hiện là kết quả hợp tác giữa Viện Sinh học -- Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Hồng Đức và Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông.
Chuột chũi Euroscaptor Darwini vừa được phát hiện tại Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông. Ảnh: Khu bảo tồn Pù Luông
Theo TS Đậu Quang Vinh, Bộ môn Sinh học, Khoa Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Hồng Đức, thành viên nhóm nghiên cứu, loài mới được phát hiện trong khu rừng có độ cao 900 -1.100 m phía tây nam dãy Pù Luông.
"Sau nhiều năm khảo sát, chúng tôi xác định được một nhóm cá thể có đặc điểm giải phẫu và di truyền hoàn toàn khác biệt so với những loài chuột chũi đã biết ở Việt Nam, Lào và Trung Quốc trước đó," ông Vinh nói.
Loài mới được đặt tên là Euroscaptor darwini hay chuột chũi Darwin, để vinh danh nhà tự nhiên học Charles Darwin. Điểm đặc biệt nổi bật của loài mới nằm ở hình thái đuôi và cấu trúc xương đuôi - yếu tố quan trọng giúp phân biệt loài trong họ chuột chũi.
Loài này có đuôi cực kỳ ngắn, chỉ nhô ra khỏi da khoảng 2 mm, được phủ lớp lông cứng, thưa và ngắn. Đuôi chỉ gồm 6-7 đốt sống, ít hơn hẳn các loài cùng chi, cho thấy mức độ tiến hóa thích nghi cao với đời sống ngầm, nơi chiếc đuôi hầu như không còn chức năng cảm giác.
Các phân tích hình thái, giải phẫu và sinh học phân tử (ADN) khẳng định đây là một loài hoàn toàn độc lập, không trùng lặp với bất kỳ loài chuột chũi nào từng được mô tả trên thế giới.
Hiện các nhà khoa học tiếp tục khảo sát khu vực xung quanh Pù Luông nhằm xác định phạm vi phân bố và tập tính sinh thái của loài chuột chũi mới. Kết quả này sẽ làm cơ sở đề xuất xếp hạng bảo tồn trong Sách đỏ Việt Nam và Danh lục đỏ IUCN, cũng như xây dựng phương án bảo tồn chuyên biệt trong khu bảo tồn.
"Phát hiện này mở ra hướng nghiên cứu mới về tiến hóa của động vật sống ngầm, đồng thời khẳng định giá trị đa dạng sinh học đặc biệt của Pù Luông," TS Vinh nhấn mạnh.
Chuột chũi sinh sống tại Pù Luông. Ảnh: Khu bảo tồn Pù Luông
Theo ông Lê Đình Phương, Giám đốc Khu bảo tồn, việc phát hiện một loài động vật hoàn toàn mới ngay tại Việt Nam là "niềm tự hào lớn cho ngành khoa học trong nước, đồng thời là minh chứng cho giá trị bảo tồn của hệ sinh thái rừng Pù Luông".
Nằm ở phía tây tỉnh Thanh Hóa, Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông có diện tích gần 17.000 ha, là vùng lõi của Khu dự trữ sinh quyển thế giới Tây Bắc, nổi bật với hệ sinh thái rừng thường xanh, núi đá vôi và nguồn gene động thực vật phong phú. Khu vực này từ lâu được các nhà khoa học xem là "điểm nóng đa dạng sinh học" của Việt Nam, nơi vẫn tiềm ẩn nhiều loài chưa từng được khám phá. Khu bảo tồn hiện ghi nhận 908 loài động vật và 1.597 loài thực vật.
Phát hiện loài chuột chũi Darwin không chỉ góp phần làm phong phú bản đồ sinh học toàn cầu, mà còn gợi mở những câu hỏi mới về tiến hóa, thích nghi và bảo tồn trong bối cảnh biến đổi khí hậu và mất rừng ngày càng gia tăng.
Lê Hoàng
