Phi hành gia Bruce McCandless II nổi tiếng với bức ảnh vũ trụ đáng sợ nhất chụp từ tàu con thoi Challenger vào ngày 7/2/1984. Vào ngày đó, ông và đồng nghiệp Bob Stewart đeo Thiết bị Cơ động Có người lái (Manned Maneuvering Unit - MMU) - một ba lô được đẩy bằng khí nitơ, cho phép các phi hành gia di chuyển và thực hiện hoạt động ngoài tàu vũ trụ (EVA) mà không cần dây nối với tàu. Họ rời khỏi tàu để thực hiện một chuyến đi bộ không gian không buộc dây an toàn khi tàu Challenger di chuyển ở tốc độ gần 28.900 km/h.
McCandless trở thành người đầu tiên thực hiện chuyến đi bộ ngoài không gian mà không có bất kỳ kết nối vật lý nào với tàu vũ trụ. Ông trôi dạt cách tàu con thoi tới 98 m, chỉ dựa vào MMU để di chuyển và duy trì sự sống.
Phi hành gia Bruce McCandless II trôi xa cách tàu con thoi 98 m trong chuyến đi bộ không gian. Ảnh: NASA
Một chuyến đi bộ không gian khác của NASA cũng đáng sợ không kém. Năm 1984, phi hành gia Dale Gardner và Joseph Allen bay không có dây nối để thu hồi hai vệ tinh liên lạc đặt sai quỹ đạo do trục trặc tên lửa.
Do tên lửa đẩy không thể đưa các vệ tinh vào quỹ đạo đúng, NASA lên kế hoạch để họ mặc bộ đồ không gian và đeo MMU nhằm thu hồi vệ tinh Westar 6 và Palapa B2 để đưa về Trái Đất, trong khi phi hành gia Anna Fisher vận hành Hệ thống thao tác từ xa (RMS). Cả Gardner và Allen thay phiên thu thập vệ tinh mà không có dây buộc, trong đó Gardner bay bằng MMU để lấy lại Westar.
Sau khi lái tàu Discovery cách Palapa trong vòng 11 m, Allen và Gardner ra khỏi chốt gió để bắt đầu chuyến đi bộ không gian. Allen đeo MMU đặt ở thành khoang hàng, gắn cần với vào cánh tay đòn của nó và bay về phía Palapa. Khi tới gần, ông ấn cần với vào đai Động cơ khởi động viễn điểm của vệ tinh và sử dụng hệ thống điều khiển phương hướng của MMU để ngăn Palapa xoay tròn.
Phi hành gia Dale A. Gardner trong chuyến đi bộ không gian không dây buộc. Ảnh: NASA
Sau đó, Fisher điều khiển RMS để tóm trúng móc khóa đặt trên cần với giữa Allen và vệ tinh. Tiếp theo, bà kéo Allen và vệ tinh về phía khoang hàng nơi Gardner đợi sẵn để tháo ăngten đẳng hướng của nó và lắp đặt cấu trúc liên kết. Tuy nhiên, Gardner không thể gắn cấu trúc nối vào vệ tinh do vấn đề ngoài dự kiến trên vệ tinh. Sử dụng kế hoạch dự phòng, Allen tháo cần với, để nó gắn vào vệ tinh và RMS, rồi kéo MMU vào khoang hàng. Sau khi Allen giữ chặt vệ tinh thông qua ăngten của nó, Gardner gắn bộ điều chỉnh vào đáy của vệ tinh để cố định nó trong khoang hàng.
Nhiệm vụ thành công với vệ tinh được thu thập trong vòng 6 giờ. Quá trình thu thập vệ tinh thứ hai do Gardner thực hiện diễn ra trơn tru và hoàn thành trong 5 giờ 42 phút. Cả hai vệ tinh đều được đưa về Trái Đất.
Thông thường một số phi hành gia trên trạm vũ trụ có thể thực hiện "hoạt động ngoài phương tiện", hay còn được gọi là đi bộ ngoài không gian kéo dài từ 5 - 6 giờ để bảo trì bên ngoài trạm, thực hiện các thí nghiệm không gian hoặc thử thiết bị mới. Khi đó họ sẽ mặc bộ đồ không gian chuyên dụng cho phép thở bằng oxy tinh khiết trong vài giờ. Họ phải kết nối với một dây an toàn trên tàu vũ trụ. Các dây kết nối này được làm bằng vật liệu đặc biệt có thể chịu được tác động của các thiên thạch vi mô có tốc độ và năng lượng cao. Chúng giữ cho phi hành gia khỏi trôi nổi vào không gian.
An Khang (Theo IFL Science)
