Theo thông cáo của giải thưởng Nữ hoàng Elizabeth 2025, các nhà khoa học gồm GS. Yoshua Bengio, GS. Geoffrey Hinton, GS. John Hopfield, GS. Yann LeCun, ông Jensen Huang, TS. Bill Dally, và GS. Fei-Fei Li được vinh danh vì những đóng góp quan trọng tạo nên sự phát triển của học máy hiện đại - yếu tố then chốt dẫn đến tiến bộ của trí tuệ nhân tạo (AI).
GS. Yoshua Bengio, GS. Yann LeCun và TS. Bill Dally (từ trái qua) là ba trong số 7 nhà khoa học được vinh danh tại giải thưởng Nữ hoàng Elizabeth 2025. Trước đó, GS. Bengio và GS. LeCun, cùng với GS. Geoffrey Hinton, ông Jensen Huang và GS Fei-Fei Li đã được trao giải thưởng chính VinFuture 2024. Ảnh: Guardian
Giải thích về việc lựa chọn những nhà khoa học để vinh danh năm nay, Quỹ giải thưởng Nữ hoàng Elizabeth cho biết họ muốn ghi nhận cả ba trụ cột cốt lõi của học máy hiện đại là thuật toán, phần cứng hiệu suất cao và bộ dữ liệu chất lượng.
Sự ghi nhận toàn diện này cũng trùng khớp với quyết định của Hội đồng Giải thưởng VinFuture khi trao giải thưởng chính trị giá 3 triệu USD cho nhóm 5 nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực AI vào tháng 12/2024. Khi đó, các GS. Geoffrey Hinton, GS. Yann LeCun và GS. Yoshua Bengio được vinh danh nhờ những đóng góp mang tính cách mạng cho mạng nơ-ron và các thuật toán học sâu của. Bên cạnh đó, hiệu suất điện toán cũng được tăng lên nhanh chóng nhờ những tiến bộ thúc đẩy bởi ông Jensen Huang trong việc sử dụng bộ xử lý đồ họa (GPU). Việc GS Fei-Fei Li tạo ra tập dữ liệu ImageNet đã thúc đẩy sự tiến bộ trong hệ thống nhận diện hình ảnh, giúp huấn luyện các mô hình học sâu ở quy mô lớn.
Ngoài các nhà nhà khoa học kiệt xuất, VinFuture còn phát hiện và vinh danh những nhà tiên phong đưa khoa học vào đời sống để phụng sự nhân loại. Năm Tháng 12 năm ngoái, VinFuture trao giải cho ông Jensen Huang - một nhân vật không đến từ giới học thuật và GS. Fei-Fei Li.
GS. Richard Henry Friend, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture, cho biết đây là điều mà VinFuture hướng tới - một sự công nhận toàn diện cho những đóng góp từ mọi thành phần của hệ sinh thái khoa học công nghệ. Những đổi mới mang tính đột phá thường xuất phát từ sự giao thoa giữa nghiên cứu học thuật và phát triển công nghiệp. Chỉ khi các nhà khoa học và doanh nghiệp cùng chung tay mới có thể tạo ra những đột phá thực sự có ý nghĩa cho nhân loại.
Giải thưởng Nữ hoàng Elizabeth vinh doanh toàn diện 3 trụ cột cốt lõi của học máy hiện đại, đồng thời vinh danh các đại diện đến từ ngành công nghiệp bên cạnh những nhà khoa học kiệt xuất. Ảnh: VinFuture
Tầm nhìn của giải thưởng VinFuture ngày càng được củng cố trong cộng đồng khoa học công nghệ thế giới, khi nhiều chủ nhân giải thưởng tiếp tục được vinh danh ở những giải thưởng quốc tế lâu đời, đặc biệt là giải Nobel. Năm 2023, TS. Katalin Karikó và GS. Drew Weissman, hai chủ nhân giải thưởng chính VinFuture 2021, được vinh danh với giải Nobel Y học cho công trình nghiên cứu về các biến đổi của nucleoside, tiền đề cho sự ra đời của vaccine mRNA chống Covid-19.
Năm 2024, TS. Demis Hassabis (Anh) và TS. John Jumper (Mỹ) - đồng chủ nhân giải đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học nghiên cứu lĩnh vực mới 2022 - được trao giải Nobel Hóa học vì tạo nên mô hình AI dự đoán cấu trúc protein. Cùng năm, GS. Geoffrey Hinton đã được vinh danh với giải Nobel Vật lý 2024 cho những khám phá và phát minh nền tảng cho phép học máy bằng mạng nơ-ron nhân tạo. Theo GS. Friend, những sự vinh danh đó chính là minh chứng rõ nét về khả năng nhận diện sớm những công trình có tầm ảnh hưởng toàn cầu của giải thưởng VinFuture, mặc dù giải thưởng mới trải qua hơn 4 năm hoạt động.
Giải thưởng Nữ hoàng Elizabeth về Kỹ thuật được phát động từ năm 2012 để tôn vinh những sáng kiến kỹ thuật đột phá, mang lại lợi ích cho nhân loại toàn cầu. Đến nay đã có 26 nhà khoa học được vinh danh tại giải thưởng này. Các chủ nhân giải thưởng năm 2025 sẽ cùng chia sẻ phần tiền thưởng trị giá 500.000 bảng Anh.
Thế Đan
