Dân gian có câu: "Mùa hè bổ, lươn đồng là thứ nhất" hay "Nhẹ hè, lươn tốt như nhân sâm", cho thấy lươn từ lâu đã được xem là một loại thực phẩm bổ dưỡng, giàu giá trị dinh dưỡng.
Tuy nhiên, không phải loại lươn nào cũng nên ăn. Có câu: "Dù nghèo cũng không nên ăn lươn vàng", ám chỉ một số loại lươn có thể gây hại cho sức khỏe. Trong đó, lươn "trông trăng" là một ví dụ tiêu biểu mà nhiều người khuyên tránh.
Vậy lươn "trông trăng" thực chất là gì và tại sao lại không nên ăn? Hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây!
"Lươn trông trăng" là gì? Liệu loại lươn này có thật trong thực tế?
Theo dân gian, "lươn trông trăng" là một loại lươn đồng được cho là to lớn hơn so với lươn ruộng thông thường và mang hai đặc điểm nổi bật.
Thứ nhất, loại lươn này được cho là có thói quen ăn xác động vật chết, như xác chó hoặc mèo ngoài đồng. Thứ hai, chúng thường xuất hiện vào những đêm trăng tròn, khi đó chúng ngẩng đầu lên như đang nhìn trăng, nên được gọi là "lươn mặt trăng" hay "lươn trông trăng."
Theo dân gian, "lươn trông trăng" là một loại lươn đồng được cho là to lớn hơn so với lươn ruộng thông thường và mang hai đặc điểm nổi bật.
Chính vì những câu chuyện truyền miệng này mà nhiều người tin rằng loại lươn này không nên ăn. Một số nơi thậm chí còn cho rằng lươn trông trăng có chứa độc tố và có thể gây ngộ độc, thậm chí tử vong nếu ăn phải.
Vậy thực sự có "lươn trông trăng" hay không? Nếu có, làm thế nào để phân biệt và tránh ăn phải? Theo các ghi chép lịch sử, lươn trông trăng lần đầu tiên được nhắc đến từ thời nhà Minh ở Trung Quốc, thông qua câu chuyện về một chàng trai bị ngộ độc và tử vong sau khi ăn loại lươn này. Từ đó, dân gian bắt đầu truyền miệng về sự nguy hiểm của "lươn trông trăng."
Vậy thực sự có "lươn trông trăng" hay không?
Tuy nhiên, đây chỉ là truyền thuyết. Cho đến nay, chưa có bất kỳ bằng chứng khoa học nào xác nhận về sự tồn tại hay độc tính của loại lươn này. Ở nước ta, việc ăn lươn đồng là điều phổ biến từ Bắc vào Nam, và chưa từng ghi nhận trường hợp ngộ độc hay tử vong sau khi ăn lươn.
Nếu bạn từng bắt lươn, có thể đã thấy lươn đôi khi nhấc đầu khỏi mặt nước. Hành động này thường xảy ra khi môi trường nước bị ô nhiễm, thiếu oxy, buộc lươn phải nổi lên để thở. Lươn đồng cũng có thói quen hoạt động nhiều hơn vào ban đêm, đặc biệt là trong những đêm trăng sáng, nên dễ bị bắt hơn.
Một số người lớn tuổi ở vùng quê cho rằng lươn càng lớn thì thịt càng không ngon, có thể vì họ cho rằng đó là "lươn trông trăng." Tuy nhiên, những quan niệm này phần lớn chỉ mang tính truyền thuyết và không có cơ sở khoa học.
Vì sao không nên ăn "lươn trông trăng"?
Theo quan niệm dân gian, "lươn trông trăng" không nên ăn chủ yếu vì hai lý do sau:
Thứ nhất, thói quen ăn xác thối
Lươn là loài ăn tạp và khá hung dữ, với chế độ ăn đa dạng gồm cá nhỏ, tôm, ếch, chim và thậm chí cả rắn. Khi thiếu thức ăn, chúng không ngần ngại ăn xác động vật chết như chó, mèo. Những con lươn càng lớn thì càng tiêu thụ nhiều loại thức ăn này, làm tăng nguy cơ tích tụ vi khuẩn và ký sinh trùng trong cơ thể, từ đó trở nên không an toàn cho việc tiêu thụ.
Thứ hai, nguy cơ độc tính cao
Lươn lớn được cho là chứa độc tính cao hơn so với lươn nhỏ. Dù độc tố chủ yếu nằm trong máu lươn và không có trong thịt, nhưng ở lươn lớn, lượng độc tố này nhiều hơn. Điều này khiến việc chế biến trở nên phức tạp hơn, đặc biệt là trong khâu nấu chín và loại bỏ hoàn toàn nội tạng, máu. Nếu không được xử lý và nấu kỹ, nguy cơ ngộ độc sau khi ăn lươn sẽ rất cao.
Chính vì những lý do trên mà dân gian khuyên nên thận trọng, thậm chí tránh tiêu thụ "lươn trông trăng" để đảm bảo an toàn sức khỏe.
