Có thể loạn thần ngay lần đầu sử dụng
Theo TS.BS Nguyễn Văn Tuấn, Khoa điều trị lạm dụng chất (khoa H), Bệnh viện Tâm thần Hà Nội, ma tuý tổng hợp là một trong những loại ma tuý mạnh nhất, có tác dụng kích thích trên hệ thần kinh trung ương và cơ thể. Ở Việt Nam, ma túy tổng hợp được sử dụng chủ yếu là “ma tuý đá” và “thuốc lắc”.
Ma túy đá về hóa học là methamphetamine dạng tinh khiết (methamphetamine crystal). Khi sử dụng liều cao có thể nhiễm độc cấp methamphetamine, biểu hiện bằng tình trạng kích thích mạnh về tâm thần, cơ thể, gây ảo giác, hoang tưởng cấp, rối loạn cảm xúc và hành vi, người bệnh mất kiểm soát. Những biểu hiện này, dân nghiện gọi là “ngáo đá”.
“Nhiều bệnh nhân (BN) từng điều trị ở BV Tâm thần Hà Nội kể lại, khi “ngáo đá” họ nhìn thấy người thân ruột thịt như là quái vật, dị nhân, ác quỷ…, hoặc cảm giác như ai đó đang và sẽ tấn công, giết hại mình nên họ có phản ứng hoặc chạy trốn hoặc tấn công lại”, TS. Tuấn cho biết.
Ma tuý đá là một trong những loại ma tuý mạnh nhất, có tác dụng kích thích trên hệ thần kinh trung ương và cơ thể. (Ảnh Internet)Còn về mặt cơ thể, với tác động cấp tính của ma túy đá có thể gây nên tình trạng truỵ tim mạch do hưng phấn tim mạch quá mức, gây thiếu máu cơ tim, tăng huyết áp…, ảnh hưởng tới xương, răng, nội tiết, đặc biệt có thể gây rối loạn chuyển hoá mà chủ yếu là ảnh hưởng tới xương và hệ thống hormon, gây nên tình trạng rối loạn sinh tinh, cũng như chất lượng về tinh trùng gây vô sinh.
Về hậu quả lâu dài, ma túy đá gây rối loạn chức năng, tổn thương não mãn tính, tức là không có ma tuý đá trong máu vẫn tồn tại tình trạng loạn thần, hoang tưởng, ảo giác kéo dài, rối loạn cảm xúc, hành vi do ảo giác, hoang tưởng gây ra.
Còn một mối nguy hại nữa là tình trạng sau tác động của ma tuý đá còn được gọi là “xả đá”, gây hưng phấn về mặt tình dục, họ có thể sống thác loạn như bầy đàn, dẫn đến việc quan hệ tình dục không có kiểm soát và bảo vệ dẫn đến nguy cơ cao lây nhiễm các bệnh tình dục như HIV, giang mai, lậu…
“Điểm khác biệt so với ma tuý truyền thống như thuốc phiện và heroin là ma tuý đá không nhất thiết nghiện mới gây loạn thần, mà lạm dụng lần đầu cũng có thể gây nên loạn thần do nhiễm độc methamphetamine. Nhiễm độc methamphetamine gây loạn thần cấp, trong tình trạng này người sử dụng mất kiểm soát cảm xúc, hành vi, có thể gây nguy hiểm cho bản thân và người xung quanh, thậm chí gây án”, TS. Tuấn nhấn mạnh.
“Đã nghiện là không có đường thoát ra”
Theo TS. Nguyễn Văn Tuấn, ma túy đá có nhiều tác hại nguy hiểm không chỉ với chính người sử dụng mà còn ảnh hưởng tới người xung quanh và toàn xã hội, nhưng hiện nay vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, việc điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng các hậu quả do ma tuý đá gây nên, như: điều trị bằng thuốc chống loạn thần, trầm cảm, lo âu, thuốc thải độc cho cơ thể… Điều đáng nói, việc chẩn đoán nghiện với người “dính” ma túy đá cũng như ma túy tổng hợp vẫn là điều rất khó khăn ngay cả với người có chuyên môn.
Tuy nhiên, với những dấu hiệu nghi ngờ khi biểu hiện sử dụng chất như: thay đổi sinh hoạt (bỏ học, bỏ làm, ban ngày nằm và ngủ nhiều, mệt mỏi không lý giải được bởi nguyên nhân khác…), gia đình phải đưa con, em đến cơ sở y tế chuyên khoa tâm thần để khám và làm các xét nghiệm để chẩn đoán và có hướng giải quyết sớm.
Việc điều trị cai nghiện ma túy nói chung và ma túy tổng hợp trong đó có ma túy đá là vấn đề vô cùng khó khăn, thách thức không chỉ riêng ngành y tế (tư vấn về mặt chuyên môn và điều trị bằng thuốc) mà nó còn cần sự phối kết hợp giữa chính bản thân người nghiện, gia đình và xã hội.
Một số nước tiên tiến ở châu Âu, các chuyên gia đánh giá, sau 3 năm điều trị liên tục thì tỉ lệ cai nghiện thành công cũng chỉ đạt khoảng 7%. Còn ở Mỹ, một số trung tâm cai nghiện sau 3 năm điều trị (có lịch công việc từng ngày) cũng chỉ có 30% số người nghiện là rời bỏ được ma túy. Ở Việt Nam, tỉ lệ tái nghiện ma tuý còn rất cao. Người nghiện sẽ mất năng lực lao động, tốn kém tiền bạc, tan vỡ hạnh phúc gia đình, gây rối trật tự an ninh xã hội, vướng vào lòng lao lý… Vậy nên, phải tránh xa may túy ngay từ đầu, bởi con đường vào rất dễ mà đường ra sẽ vô cùng khó”, TS.BS Nguyễn Văn Tuấn.
Lưu Hường
